|
کسی
که به عنوان مربی دوره های پیش دبستانی کار می کند و مایل است با
کودکان فلسفه کار کند, سه موضوع اساسی را باید مد نظر قرار دهد؛
اول باید تلاش کند فلسفه و فلسفه برای کودکان را بیاموزد, گرچه
قرار نیست به کودکان دانش و تاریخ فلسفه آموخته شود اما مربی باید
با دانش فلسفه اشنا باشد تا بداند کودکان چه زمانی از جاده فلسفه خارج
شده اند و نیز بتواند به کودکان کمک کند سوالات فلسفی بپرسند.
دوم باید کودکان را از نو
بشناسد. اگر شما مایلید با همان شناخت های پیشین خود با کودکان
فلسفه کار کنید احتمالا در کارتان موفق نخواهید بود. اگر شما خود
را همه چیز دان و کودکان را همه چیز ندان می دانید, اگر کودکان را
خام و نیازموده و تهی می پندارید و خود را سرشار, احتمالا شما برای
فلسفه برای کودکان پیش دبستانی مناسب نیستید.
البته نباید ناراحت و نگران
شوید شما با تغییر خود می توانید برای این کار مناسب شوید , چه ,
همین کار خود نوعی فلسفه است. بزرگسالان اگر می خواهند فیلسوف شوند
باید کودک شوند. حس تعجب و شگفتی را به به خود باز گردانند و دو
باره سوالاتی بپرسند که زمانی دراز نپرسیده اند. سوم باید با تربیت
و فنون آن آشنا باشد. تربیت امری ساده نیست که هرکس بدون دانش و
مهارت بخواهد آن را انجام دهد.
فلسفه برای کودکان پیش دبستانی کمک به آنان است تا بتوانند فلسفه
ورزی را آغاز کنند. این باور وجود دارد که اگر می توان سایر دروس
نظیر ریاضی و علوم را از سال های قبل از دبستان آغاز کرد, چرا برای
فلسفه چنین نباشد. به زعم برونر کودکان می توانند تقریبا هر چیزی
را در هر سنی بیاموزند در صورتی که با روش مناسبی ارایه شود. فلسفه
برای کودکان پیش دبستانی به انها کمک می کند تا توانایی پرسیدن را
که بطور طبیعی با خود به این دنیا آورده اند حفظ کرده و ان را
گسترش دهند. این برنامه به کودکان فرصت می دهد تا با استفاده از
زبان و روشی تازه توانایی فلسفی خود را رشد دهند. کاوشگری فلسفی در
کلاس درس یا در محیط مهد های کودک به آنان امکان می دهد با دنیای
خویش آشنا شوند و نیز کشف کنند که چه چیزی در این دنیا ارزشمند و
قابل ستایش است.
کودکان همین که اولین کلمات را یاد می گیرند,تعجب و شگفتی نیز آغاز
می شود و وقتی تعداد کلمات کمی بیشتر می شوند پرسیدن اغاز می
شود . دنیای وسیعی مقابل کودک قرار دارد که ان را نمی شناسد و
پرسیدن روشی است که کودک به کمک ان خود و دنیای اطرافش را بشناسد.
این حس شگفتی و
پرسش گری سر آغازی می شود برای کنجکاوی. کنجکاوی چرا هایی است که
کودکان می پرسند و هیچ گاه پایان نمی پذیرد یا ارضا نمی شود هر چند
که علوم مختلف تلاش کنند پاسخی بدهند اما چرا های دیگری اغاز می
شود و به سوال در مورد چیستی ها کشانده می شوند اینجا دیگر علوم از
پاسخ دادن عاجز خواهند بود و اینجا همان جایی است که فلسفه اغاز می
شود.
کار مربی آماده کردن کودکان برای پرورش و یادگیری است. اما به
این دلیل
کودکان در مرکزی گرد می آیند ؟ چرا این رشد و یادگیری در منزل
انجام نمی شود؟ شاید پاسخ اش این باشد که در این مراکز کودکان قرار
است با هم بودن را بیاموزند و این با هم بودن باید از طریق بازی و
یادگیری صورت گیرد.
یادگیری باید به
گونه ای با بازی ادغام شود که کودکان در تمام مدت احساس کنند در
حال بازی هستند. نقش شما به عنوان مربی مهد کودک اساسی است و
تقریبا جز اولین کسانی هستید که در دفتر ذهن کودک شروع به نوشتن می
کنید. در فلسفه برای کودکان ، معلم کسی نیست که همه چیز می داند بلکه
کسی است که کمک کار ، فکر کردن کودکان است.
اهداف فلسفه برای کودکان پیش دبستانی
ساختن سنگ بنای اولیه فکر کردن از طریق:
1) پرورش و رشد توانایی پرسشگری در کودکان
2) پرورش مهارت های کاوشگری جمعی
3) پرورش توانایی گفتگوی دستجمعی
4) تقویت مهارت های خوب گوش دادن, خوب صحبت کردن و دلیل آوردن
5) رشد توانایی قصه گویی و داستان سازی
6) آماده سازی کودکان برای درک بهتر دروس دوران مدرسه
7) آماده سازی کودکان برای خواندن ,نوشتن و حساب کردن
شیوه های پرداختن به فلسفه برای کودکان پیش دبستانی
این همان شیوه است که در دوران مدرسه نیز از آن استفاده می شود.با
این تفاوت که در اینجا کودکان خواندن و نوشتن را هنوز نیاموخته اند
. ازین رو باید قصه بر ای آنها خوانده شود و فعالیت های نوشتاری
نیز توسط معلم انجام گیرد. برای این کار لازم است گام های زیر
برداشته شود:
- انتخاب قصه مناسب در حد فهم و درک کودکان. قصه در عین جذاب بودن
باید سوال برانگیز باشد
- اختصاص ساعتی در برنامه هفتگی به این برنامه. هر بار نباید بیشتر
از 15 دقیقه به طول بینجامد
- خواندن قصه برای کودکان
- در خواست از کودکان برای بیان یک سوال یا نکته جالب در مورد قصه
- نوشتن سوال یا نکته جالب روی تخته به اسم کودکان
- انتخاب یک سوال برای بحث
- بیان نظرات کودکان در باره سوال انتخابی
- درخواست دلیل برای بیان نظرات
از طریق فرصت های مناسبی که پیش می آید
این شیوه الزاما بر قصه خوانی استوار نیست, بلکه مربی مترصد فرصت
هایی است که وقتی با کودکان و در حال تماشای کودکان است , پیش می
اید. در این زمان مربی فورا کودکان را گرد هم جمع کرده و یا آنها
را به گوشه خلوتی می برد و موضوع پیش امده را به بحث بگذارد .
این موضوع ممکن جدال دو کودک
بر سر استفاد از یک اسباب بازی باشد و یا گفتگویی در مورد زشتی یا
زیبایی عروسک هایشان باشد و یا داستانی در مورد پدر و مادرشان باشد
. زمان
بازی کودکان نیز زمان مناسبی برای ورود به بحث فلسفه برای کودکان
است. بویژه زمانی که سوالی برای کودکان پیش می اید. بازی
را به آرامی
متوقف کنید ،کودکان را به محل خلوت ببرید و در باره موضوع بحث کنید .
کودکان را مجبور به درک یا پذیرش نکته نظر خاصی نکنید بلکه به دقت
به آنان گوش دهید.
محتوای فلسفه برای کودکان پیش دبستانی است
گرچه محتوا نقش اساسی در این برنامه ندارد بلکه تنها نقش اغاز گری
یا تحریک کنندگی دارد, اما همیشه یکی از دغدغه های مربیان است است
که این برنامه را با چه محتوایی آغاز کنند؟ هر چیزی که حالت
داستانی داشته باشد و برای کودکان قابل درک باشد مناسب است. بعلاوه
باید این نکته را نیز مد نظر داشت که در دوره یا جلسه قرار است چه
بخش ها یا مفاهیمی یا مهارت هایی در زمینه فلسفه برای کودکان کار
شود.
محتوای انتخابی
باید بتواند در خدمت آن مفهوم , بخش یا مهارت قرار گیرد. برای این
منظور داستان های کوتا ه برای کودکان پیش دبستانی مناسب ترین است.
اما مجموعه عکس که چیزی را روایت کند, فیلمی کوتاه و یا کارتن ها
نیز می توانند مفید باشندو مثلا یکی از سوالات کارتن های موش و
گربه می تواند این باشد که چرا در اغلب موارد موش زرنگتر جلوه داده
می شود؟ در انجام فعالیت هایی که از کودکان خواسته می شود نقاشی می
تواند نقش مهمی ایفا کند.
منبع :
گارگاه آموزشی مدیران و مربیان مراکز پیش دبستانی و مهد های
کودک- دکتر یحیی قائدی -دانشگاه تربیت
معلم -اصفهان 19/3/1390 -انجمن دوستداران کودک- برگرفته از
سایت Iranp4c.com
|
