|
با چه خلاقیت‌هایی می‌توانیم در حفظ بهداشت و سلامت خانواده گام برداریم
جمله معروفی هست که «اگر زن خانه مریض شود، همه اعضای خانواده مریض می‌شوند.»
این جمله به سادگی نقش موثر زن خانواده در حفظ سلامتی و درمان بیماری‌ها را
نشان می‌دهد. از آنجایی که معمولا مدیریت خورد و خوراک خانواده بر عهده زنان
است، خلاقیت و مهارت آنها کمک زیادی به سلامتی و پیشگیری از بیماری و یا درمان
موثرتر و ساده‌تر بیماری‌های رایج خواهد کرد. در این مطلب تعدادی از نکات
کاربردی مهم را تقدیم‌تان می‌کنیم.
مقابله با بیماری‌ها:
- تشخیص زمان شیوع بیماری‌های
خاص، به عنوان مثال بیماری و با در فصل گرم، شناسایی علائم بیماری، راه‌های
انتقال بیماری و پیشگیری و درمان باعث می‌شود علاوه بر پیشگیری از گسترش بیماری
در میان اعضای خانواده؛ خانم خانه در ریشه‌کنی بیماری در خانواده و جامعه
تأثیر‌گذار باشد. این کار به وسیله شستشوی درست میوه و سبزی، برنامه‌ریزی جهت
استحمام مرتب با فواصل کوتاه در کودکان و بزرگسالان خانواده (به ویژه در فصل
تابستان) و شستشوی لباس‌ها، عدم استفاده از یخ‌های قالبی، تغذیه کودکان و
نوزادان با بطری استرلیزه و استفاده از آب سالم و جوشیده؛ شدنی است.
- با آموزش کودکان جهت شستن دست بعد از برگشت از مدرسه، دستشویی، خوردن غذا و
خرید نکردن مواد غذایی غیربهداشتی از فروشندگان دوره‌گرد میتوان از خطر وارد
شدن میکروب به بدن کودکان و در نهایت داخل خانواده پیشگیری کرد.
- با ورود به فصل زمستان، پوشیدن لباس‌های گرم به ویژه در روزهای برفی و تعویض
لباس‌های خیس شده از باران و برف زمستانی به محض ورود به خانه، راهی برای
پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی است.
- به جای استفاده از داروهای شیمیایی برای درمان سرماخوردگی میتوان از
دم‌نوش‌های گیاهی استفاده کرد. دم‌کرده آویشن برای پیشگیری از سرماخوردگی
تأثیر‌گذار است.
- استفاده از مواد خوراکی سالم و عدم استفاده از فست‌فودها و غذاهای کنسروی،
نوشابه‌های گازدار و یا آب‌میوه‌هایی که حاوی شکر بالا و مواد افزودنی هستند؛
راهی برای پیشگیری از استرس روزانه است. مواد غذایی که حاوی افزودنی‌های خوراکی
است اگر چه تاریخ مصرف را افزایش می‌دهد، اما با وجود مواد شیمیایی و ماندگار
در بدن و به صورت بلندمدت عوارضی را بدنبال دارد.
- امروزه ابتلا به بیماری دیابت سن و جنس خاصی را در برنمی‌گیرد. حتی امکان
ابتلای کودکان در سنین دبستان و نوجوانان نیز به این بیماری وجود دارد. گذشته
از عامل وراثت و انتقال بیماری از طریق ژن به کودک و یا نوجوان پس از مشاهده
علائمی چون افزایش عطش و تکرر ادرار، گرسنگی شدید و دائم، کاهش وزن ناگهانی،
خستگی مفرط و تاری دید و انجام آزمایش‌ها لازم تحت نظر پزشک متخصص از سویی و
کاهش و قطع مصرف مواد خوراکی که نام برده شد، میتوان از افزایش روند بیماری
دیابت پیشگیری کرد.
- در کنار استفاده از میوه و سبزی تازه، استفاده از قرص‌های آسپرین (آسپرین‌های
خوراکی) از بروز بیماری‌هایی چون سکته قلبی و سرطان پیشگیری می‌کند. در این
روند استفاده از سبزی‌های خاصی چون پیاز، سیر و فلفل نیز که میکروب‌زداهایی قوی
هستند با وجود برخورداری از آنتی‌اکسیدان‌ها در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های
نامبرده مؤثرند.
- استفاده از مواد خوراکی طبیعی راهی برای پیشگیری از بیماری‌هاست. نگهداری از
مواد غذایی که یک بار پخته‌شده آن‌چنان توصیه نمی‌شود. حتی‌المقدور میتوان
برای یک بار نگهداری آنها را پس از سرد شدن خارج از یخچال در ظروف درب‌دار و در
یخچال نگهداشت.
- فریز کردن میوه و سبزی‌ها ویتامین‌های محتوایی هر یک از آنها را کاهش می‌دهد.
چه بهتر است هر یک از مواد نامبرده را متناسب با فصل و به صورت تازه مصرف کرد.
- گرایش کودکان به تنقلاتی چون چیپس و پفک و یا نوشیدنی‌های شیرین و متنوع که
هر روز بر تعداد و نوع آنها افزوده می‌شود و بازار رقابتی را برای
تولید‌کنندگان داخلی و خارجی فراهم آورده است، بسیار است. برای پیشگیری از
ابتلا به بیماری‌هایی که از آن نام بردیم، جایگزینی مواد خوراکی چون: مغزها:
مغز بادام، پسته و فندق و خشکبار سالم‌ترین برنامه غذایی را برای کودکان و سایر
اعضای خانواده فراهم می‌آورد. با این کار خانم‌های خانه در ایجاد عادات غذایی
مفید در خانواده کمک کرده‌اند.
- برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌هایی که موروثی است انجام آزمایش‌های بالینی
و آزمایش‌های پیش از ازدواج با نظارت پزشک متخصص گامی مهم در جهت ابتلای
نسلهای یک خانواده به بیماری‌های خاصی است که معمولا راه‌های درمان طولانی
داشته و چه بسا گاه درمان‌پذیر نبوده و حتی استفاده از داروهای گران‌قیمت و
کمیاب نیز در درمان و ریشه‌کنی آنها مؤثر نیست.
زنان و رعایت سه عنصر تنوع، تعادل و تقویت برنامه غذایی و پیشگیری از کم‌تحرکی
هنر خلاقیت از عناصر
متعددی برخوردار است، از جمله نحوه پخت غذا و شیوه‌هایی که یک خانم خانه با
بهره‌گیری از تجارب نسلهای گذشته و با استفاده از شیوه‌های امروزی به تلفیق آن
پرداخته در خانواده پیاده می‌سازد. تنها به طعم و مزه غذا اختصاص نمی‌یابد در
این راستا استفاده از مواد مغذی و همچنین عواملی چون افزایش وزن و تناسب اندام
اعضای خانواده نیز، سلامت را در خانواده تضمین می‌کند.
این روش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خانم‌های خانه‌داری که به جای روغن نباتی جامد از روغن مایع استفاده می‌کنند
و مراقب کنترل وزن خود و اعضای خانواده هستند؛ علاوه بر رعایت سلامت مواد غذایی
مورد استفاده به سلامت جسمشان نیز اهمیت می‌دهند.
- عدم گرایش خانم خانه به استفاده متعدد از مواد غذایی پخته‌شده و توجه به
تعداد دفعات سرد و گرم شدن آن در برخورداری خانواده از برنامه تغذیه‌ای سالم
مؤثر است.
- استفاده از مقدار اندک روغن و نمک در پخت غذا باعث پیشگیری از بالا رفتن
چربی، کلسترول و اوره بدن خواهد شد. از سویی رواج این روش میتوان عادت غذایی
کم‌روغن و کم نمک را در خانواده نهادینه کرد به طوری که چند نسل با وجود فایده
این روش پخت غذا از آن تبعیت کنند.
- یکی از دغدغه‌های دختران نوجوان در خانواده پیشگیری از چاقی و لاغر ماندن
است. از سویی قرار داشتن در سن بلوغ به آنها اجازه رژیم‌های خطرناک بی‌فایده را
هم نمی‌دهد. کاهش مصرف بیش از حد قند و شکر، شیرینی‌های مصنوعی، شکلات، نوشابه
و مواد نشاسته‌ای مانند برنج و ماکارونی توسط خانم خانه می‌تواند از نگرانی
دختران نوجوان بکاهد. از سویی کنترل فشارخون ایشان و همچنین جایگزینی مواد قندی
طبیعی، مواد غذایی که حاوی نشاسته و پروتئین به میزان کافی و البته مغذی است
نیز می‌تواند راهی در جهت سلامت و تناسب اندام دختران خانواده باشد.
- انتخاب مواد غذایی و شیوه پخت تنها به طعم و خوش رایحه بودن آن ختم نمی‌شود،
رعایت اصل استفاده از مواد غذایی مفید و مؤثر در جهت کاهش استرس و فشارهای روحی
و روانی اعضای خانواده تأثیر‌گذار است.
- تشویق اعضای خانواده به انجام فعالیت بدنی و ترغیب نوجوانان خانواده به
انتخاب رشته ورزشی خاص می‌تواند کم‌تحرکی را در میان اعضای خانواده از سوی زنان
بهبود بخشد.
- دور کردن افراد خانواده از معرض دود افراد سیگاری و توجه به تبادل هوا و
کنترل ذرات معلق در هوا به وسیله باز نمودن پنجره و یا روشن کردن هواکش در
هنگام پخت غذا راه‌های دیگری است که استرس در ساکنین خانه را کاهش می‌دهد.
زنان و صرفه‌جویی در هزینه‌های بهداشتی خانواده
از زمانی که تعداد خانم‌های شاغل در جامعه رو به افزایش گذاشت و نهاد خانواده
از نظر اقتصادی نیاز به درآمد زنان نیز پیدا کرد، جستجوی راه‌هایی که هر چه
بیشتر صرفه‌جویی‌هایی اقتصادی را در خانواده به دنبال داشته باشد بدیهی شد. این
نکته به ویژه زمانی که جامعه با تورم روبرو شد و نرخ مواد شوینده و پاک‌کننده
رو به افزایش نهاد بیش از پیش به چشم می‌خورد.
از جمله این راه‌ها عبارت‌اند از:
- در صورتی که به صورت مستمر با استفاده از آب، کف و دستمال نم‌دار به نظافت
منزل بپردازیم نیاز به بهره‌بردن از مواد شوینده قوی و گران‌قیمت برای پاک کردن
لکه‌های عمیق و قدیمی نیست.
- شستن لباس‌ها در یک زمان‌بندی مشخص مثلا هفته‌ای یک بار باعث می‌شود در
استفاده از لباس‌شویی با در نظر گرفتن مصرف برق و شوینده‌های لباس صرفه‌جویی
کرد.
- در استفاده از سفید‌کنند‌ها، شیشه‌شور، پاک‌کننده گاز و کابینت میتوان از
محصولات ایرانی استفاده کرد. محصولات نامبرده برای استفاده خاصشان در داخل کشور
و با کیفیت مطلوبی ارائه می‌شوند.
- در ارتباط با برخی شوینده‌هایی که دارای غلظت بالا هستند میتوان آنها را با
آب رقیق کرد. این موضوع باعث می‌شود علاوه بر اینکه مواد شیمیایی در آب محلول
شود، بلکه ضرری هم از نظر تنفس و ماندگاری بر روی لباس بعضا بروز برخی
حساسیت‌های پوستی به همراه نداشته باشد.
- در استفاده از شوینده‌ها و توجه به مقدار آن میتوان از پیمانه‌های مخصوص و
به اندازه لازم استفاده کرد.
- رایحه و کفی که ماده شوینده بعد از مخلوط شدن با آب دارند در انتخاب نوع
شوینده یکی از عوامل تأثیر‌گذار است. چه بسا تولید‌کننده‌ها نیز در تولید
شوینده‌ها با بهره‌گیری از رایحه‌های مختلف محصولات متنوعی را به بازار عرضه
می‌کنند. این موضوع در جلب مشتری تأثیر‌گذار است. هر چه قدر که مواد شوینده کف
بیشتری ایجاد کنند به مقدار کمتری مصرف می‌شوند. این موضوع تولید‌کننده‌ها را
به رعایت کیفیت شوینده‌ها و مصرف‌کننده‌ها را به توجه به کیفیت آنها ترغیب
می‌کند. در نهایت مقرون به صرفه‌تر نیز هست.
- برای تمیز کردن و ضدعفونی سینک و یخچال میتوان به جای مواد سفید‌کننده از
سرکه و جوش‌شیرین استفاده کرد.
- محصولات داخلی مثل صابون و یا پودر‌های ماشین با مشابه خارجی‌شان شباهت زیادی
دارند. پس چه بهتر که با استفاده از این‌گونه مواد تولید داخلی صرفه‌جویی در
مصرف صابون و پودر ماشین را در خانواده نهادینه ساخت.
- توجه به استاندارد مواد شوینده توسط خانم خانه برای بهره‌گیری از موادی که در
تولید آن رعایت بهداشت و سلامت خانواده می‌شود حائز اهمیت است.
بیان دیگر ...
توجه به سلامت و بهداشت خانواده نقش زنان در خانه را پررنگ‌تر می‌سازد. زنان نه
تنها مسئول سلامت خود هستند؛ بلکه بیشترین بار مراقبت از سلامت یکایک اعضای
خانواده نیز بر دوش آنهاست. آگاهی و یادگیری آموزش‌های صحیح و ارتباط با علم
روز و دانسته‌هایی که متخصصین در هر رشته از طریق اینترنت و یا برنامه‌های
آموزشی در اختیار عموم مردم می‌گذارند راه رسیدن به برنامه‌های منظم بهداشتی در
خانواده است. بروز بیماری‌هایی چون دیابت، چاقی، پوکی استخوان، اختلالات تنفسی
و ... که سن و جنس خاصی را در نظر ندارد و تقریبا همه‌گیر شده است توجه به
استفاده از مواد غذایی سالم و رژیم غذایی مناسب هر سن را در خانواده دوچندان
می‌سازد.
چه بسا استفاده از مواد غذایی با وجود مواد افزودنی که عمر ماده غذایی را به
ظاهر افزایش داده اما دارای هیچ خاصیت مثبتی نیست در طولانی مدت به ضرر کودکان
و نوجوانان در خانواده است. از سویی حفظ بهداشت و سلامت خانواده بر اساس مطالبی
که برشمرده شد، با توجه به صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمی مشکل به نظر می‌رسد. از
یک طرف راهی جز مراقبت از سلامت اعضای خانواده نیست؛ چه بسا مضرات برخی مواد
غذایی و یا شیوه‌های پخت غذا، استفاده از برخی شوینده‌های بی‌کیفیت با قیمت
ارزان و یا شیوع بیماری‌های خاص فصلی در کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت سلامت خانواده
را تهدید می‌کند و از سوی دیگر با توجه به سطح درآمدها و وضعیت و شرایط اقتصادی
جامعه باید بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه را در جهت حفظ و نگهداری از سلامت
خانواده برگزید. در این راه شاید بهتر باشد انگشت اشاره‌ای نیز به کمک و همیاری
دولت‌مردان جامعه، برنامه‌ریزان و متولیان بهداشت و سلامت جامعه و البته
تولید‌کنندگان مواد بهداشتی نشانه برویم. زیرا به‌نظر می‌رسد یک دست صدا نداشته
و زنان به تنهایی نمی‌توانند پاسخگو باشند.
****
|
