انتقاد سمی و فرسایش خلاقیت

انتقاد سالم می تواند به گسترش استعداد و خلاقیت انسان کمک کند و او را به تعالی برساند. اما هنگامی که اساس انتقاد بر کمال گرایی بیش از حد و مفهوم غیرواقعی خود باشد، می تواند مخرب و محدود کننده عمل نماید و به فرسایش و کاهش خلاقیت و نشاط انسان منجر گردد.

دکتر اریک میسل، مربی خلاقیت و روانشناس می گوید: " انتقاد منفی، واقعا فلج کننده است. همه ما این تجربه تلخ را داشته ایم. ولی احتمالا کسی از قدرت مخرب انتقاد منفی آگاه نیست که چقدر می تواند به اعتماد به نفس فرد ضربه وارد کند و چگونه می تواند بطور جدی، انسان را از مسیر خود منحرف سازد.

تقریبا هیچ چیزی نمی تواند مانند انتقاد منفی به اشخاص آسیب روانی برساند. انتقاد، به گذشته نامطلوب ارتباط دارد مانند خاطرات بد یا «درون فکنی» ما در انتقادات ذهنی و درونی از خود. (درون فکنی در روانشناسی شخصیت، نوع شدید همانندسازی است که در آن، فرد ارزش ها و ویژگی های دیگران را جذب ساختار خود می کند. به عبارت دیگر، تقلید شدید از دیگران است) ما هر روز در محل کار و یا در منزل، این تجربه را داریم. برخی از آنان کوچک و تنها باعث دلخوری و یا عصبانیت کمی در ما می گردد. اما مقدار زیاد آن سمی است، بدتر از هر سمی برای سیستم بدنی و ذهنی انسان است."

دکتر میسل در مقاله ای دیگر اینگونه ادامه می هد: " این نوع انتقاد به شکستن چرخه خانواده، دوستی و همکاران منتهی می گردد." و در مقاله ای تحت عنوان« انتقاد از خود» می نویسد: "انسان با تبدیل احساسات و افکار، به انتقاد از خود، آن را از بین نمی برد. مهم نیست که این افکار اتهام زننده و احساسات ناراحت کننده چه باشند، در هر صورتی به سرخوردگی فرد از خود منجر خواهد گشت. پس اجازه ندهید که افکار و احساسات شما به انتقاد از خود تبدیل گردد." یکی از دلایل اصلی برای توقف انتقاد از خود این است: «انتقاد از خود؛ نه تنها محرک نیست، بلکه بازدارنده است.» اگر انتقاد از خود در زندگی ادامه دار باشد، هر گونه دریافت اطلاعاتی از بیرون، به طور منظم، به انتقاد از خود تبدیل می شود.

انتقاد نامعقول از خود، فقط سم است! چه توسط دریافت اطلاعات از بیرون و یا از طریق درون و ذهن خود فرد باشد. افراد بسیار خلاق و با استعداد که اغلب به دنبال کمال و استانداردها و انتظارات نامعقول و بیش از حد هستند، به انتقاد از خود دچار می شوند.

به نظر خانم لسلی سوارد، مدیر خدمات استعدادات و خلاقیت های استرالیا، کودکان با استعداد، شدیدا منتقد از خود هستند و نسبت به انتقادات دیگران بیش از اندازه از خود ضعف نشان می دهند. آنها همواره به دنبال نارضایتی از خود هستند و تنها «باید»ها را می بینند. مقیاس و چشم انداز آنها، کمال است که گاهی، در صورت شکست، منجر به ناامیدی شدیدشان می گردد.

به عنوان یک فرد بالغ و خلاق، ما هنوز هم نارضایتی هایی را از گذشته با خود به همراه داریم ولی می توانیم از مزایای آگاهی به انتقاد نیز بهرمند شویم. آیا تشویق، بیشتر به نفع زندگی خلاق ما نیست؟

منبع: http://blogs.psychcentral.com

منبع : مقاله "انتقاد سمی و فرسایش خلاقیت "ترجمه و تلخیص: فرشاد سجادی برگرفته از http://www.thinkingacademy.org