|
|
|
|
|
مقدمه
از نظر برخي از اقتصاددانان و صاحبنظران و دانشمندان مديريت، موتور حرکت و رشد
اقتصاد يک جامعه، کارآفرينان هستند که در محيطي رقابتي و در شرايط عدم تعادل (و
نه تعادل ايستا) جامعه را به حرکت در مي‌آورند و توسعه مي بخشند. کليد موفقيت
کارآفريني، يافتن روشهاي خلاقانه‌اي است که با به کارگيري فناوريهاي جديد يا
بازاريابي بهتر، سريعتر و کم هزينه تر، نيازهاي مشتري را به نحو احسن برآورده
مي‌سازند. اين به معناي توليد محصولات موجود با هزينه هاي کمتر يا ارتقاي کيفيت
آنها و يا به معناي ايجاد بازارهايي براي محصولات کاملاً جديد است.
کارآفرين با شناخت صحيح از فرصتها و استفاده از سرمايه هاي راکد امکاناتي را
فراهم کرده و با سازماندهي و مديريت مناسب منابع، ايده خويش را عملي مي کند و
علاوه برآن نقش مهمي در توليد و«اشتغال مولد» دارد.
به دليل نقش و جايگاه ويژه کارآفرينان در روند توسعه و رشد اقتصادي و نيز
تحولات اجتماعي، بسياري از دولتها در کشورهاي توسعه يافته و درحال توسعه تلاش
مي‌کنند با حداکثر امکانات و بهره برداري از دستاوردهاي تحقيقاتي، شمار هر چه
بيشتري از جامعه را که داراي ويژگيهاي کارآفريني هستند به آموزش در جهت
کارآفريني و فعاليتهاي کارآفرينانه تشويق و هدايت کنند. کارآفرينان با مهارتي
که در تشخيص فرصتها و موقعيتها و ايجاد حرکت در جهت توسعه اين موقعيتها دارند،
پيشگامان حقيقي تغيير در اقتصاد و تحولات اجتماعي محسوب مي‌شوند.
خوشبختانه در سالهاي اخير در کشور ما مقوله کارآفريني مورد توجه قرار گرفته، با
اين وجود اين مفهوم براي بسياري از دست اندرکاران و افراد جامعه ناشناخته و
غريب است. شايد به همين دليل تاکنون برنامه ريزي و بسترسازي مناسبي در حوزه هاي
اقتصادي، اجتماعي و نظام آموزشي کشور براي توسعه کارآفريني به ويژه در
دانشگاههاي کشور صورت نپذيرفته است. در شرايط کنوني که اقتصاد کشورمان با مسائل
و نارساييهاي مهمي نظير فرار مغزها، بيکاري(بويژه در فارغ التحصيلان دانشگاهها)
کمبود نيروي انساني متخصص، کاهش سرمايه گذاري دولت، عدم تحرک و رشد اقتصادي
کافي روبروست، پرورش و آموزش کارآفرينان ارزش آفرين از اهميت مضاعفي برخوردار
است.
کارآفريني در ايران
از مهمترين اقدامات براي توسعه کارآفريني در کشور، تشکيل شوراي مرکزي کارآفريني
در سطح هيئت دولت است و با توجه به ماهيت فرهنگي، پژوهشي و آموزشي اين امر،
وزارت علوم و تحقيقات و فناوري به عنوان متولي مديريت و سازماندهي کارآفريني به
عنوان رئيس اين شورا تعيين شده است . در اين راستا فعاليتهاي مختلفي در جهت
توسعه کارآفريني در وزارتخانه‌هاي مختلف (وزارت کار و اموراجتماعي و يا وزارت
تعاون ) آغاز و معاونتها و يا دفاتر کارآفريني در وزارتخانه ها ي مختلف تشکيل
شده است .
در وزارت علوم ، تحقيقات وفناوري نيز طرح کاراد ( کارآفريني دانشجويان ) از چند
سال پيش شکل گرفته است. دبيرخانه طرح کاراد قبلا در سازمان سنجش کشور مستقر بود
که هم اکنون در سازمان پژوهشهاي علمي و صنعتي ايران قرار دارد .
بر اين اساس در دانشگاههاي کشور به منظور تربيت متخصصان شايسته و ايجاد توانايي
کارآفريني، در بيش از 42 دانشگاه، مرکز کارآفريني راه اندازي شده است و سياست
وزارت علوم ، تحقيقات و فناوري براين است که حتي دانشگاههاي غيرانتفاعي نيز
داراي مراکز کارآفريني شوند تا سيستم آموزشي را ياري کنند.
دلايل نياز به درس کارآفريني در دانشگاههاي کشور
يکي از چالشهاي پيش روي جوامع مختلف، دانش آموختگان فاقد تواناييهاي فردي و
مهارتهاي لازم براي راه اندازي کسب و کار مناسب است. اين امر، آماده سازي فارغ
التحصيلان دانشگاهي را به وسيله توسعه فرهنگ کارآفريني در آنان مسلم مي سازد.
آماده سازي در مورد کارآفريني نبايستي بعد از فارغ التحصيلي باشد. بلکه اين امر
بايستي در حين تحصيل انجام شود و لازم است روح کارآفريني در دانشگاهها پرورش
داده شود.
در اين راستا ، بازنگري در رشته هاي دانشگاهي و سرفصلهاي دروس آموزشي در تمامي
مقاطع بويژه در دانشگاهها و تاسيس رشته‌هاي علمي بويژه علومي که خلاء آنها در
کشور محسوس است -در جهت تأمين منافع ملي- امري لازم و ضروري به نظر مي آيد.
به طور کلي دلايل نياز به ارائه درس کارآفريني را مي توان در موارد زير خلاصه
کرد:
_ تقويت ساختارهاي دانايي محور در توليد علم و فن
_ توجه به توليد علم و توليد ثروت از دانش
_ ايجاد توان شناسايي نيازهاي جامعه و تطبيق تخصص و تحصيلات
_ ايجاد و پرورش فرهنگ کارآفريني
_ ايجاد توانايي کار گروهي
_ بالا بردن توان ارزش آفريني
_ آشنايي با منابعي که به دانشجويان در جهت شناسايي فرصتهاي جديد و ايجاد توان
پردازش ايده هاي نو کمک خواهد کرد.
_ ايجاد توانايي ارزيابي اقتصادي از طرح تجاري
_ ايجاد توان شناسايي تحولات در نيازهاي جامعه
_ درک مفهوم کارآفريني در ارتباط با توسعه اقتصادي
_ ايجاد و تقويت برخي بسترها و ظرفيتهاي بالقوه براي مسائل علمي حل نشده،
نيازهاي کشور و ايده هاي نو
_ تشويق و گسترش خلاقيت براي خلق کسب و کارها ومفاهيم کسب و کار جديد
_ افزايش پويايي و بالا بردن قدرت تجزيه و تحليل دانشجويان در شناسايي بازار،
تکنولوژي، فرصتهاي مالي و اقتصادي
_ شنا سايي قوت و ضعف کسب و کارهاي موجود، تجزيه و تحليل فرصتها و تهديدها و
ارائه راهکارهاي بهبود آنها.
بررسي مقايسه اي ارائه درس کارآفريني در ايران و جهان
الف ) خارج از کشور
براي به دست آوردن محتوا ، روش تدريس و ارزش‌يابي صحيح ، برنامه درسي کار
آفريني در بيش از 5 دانشگاه آمريکايي و اروپايي مورد بررسي قرار گرفته است:
دانشگاههاي استانفورد، پنسيلوانيا، بريتيش، کلمبيا، آتاباسکا و مريلند.
پس از بررسيهاي انجام شده در دانشگاههاي مذکور و مد نظر قراردادن سرفصلهاي درس
کارآفريني در اين دانشگاهها، مي توان سرفصلهاي درسي ارائه شده را در جدول (1)
خلاصه کرد:
از لحاظ نحوه ارائه درس به طور کلي در دانشگاههاي بررسي شده، مشاهده شد که
تاکيد بيشتر بر مطالعات موردي، ارائه سمينار در کلاس به وسيله دانشجويان، کار
گروهي، مشارکت در کلاس، تهيه يک طرح تجاري و دعوت از کار آفرينان براي ارائه
مطالب بوده است.
در اين دانشگاهها ارتقاي مهارتهاي فردي و گروهي ، همگام با افزايش دانش نظري در
نظر گرفته شده است.
نحوه ارزش‌يابي به صورت ترکيبي از امتحان ميان ترم ، امتحان پايان ترم ، کار
گروهي ( ارائه سمينار)، کار فردي (پاسخ به سوالات و امتحانات استاد) و مشارکت
در کلاس ، مورد توجه قرار گرفته است که تاکيد بيشتر بر جنبه عملي قضيه و کار
تيمي است. در برخي موارد امتحان پايان ترم به صورت «کتاب باز» برگزار مي شود.
ب ) داخل کشور
خوشبخـتانه تعـداد دانشگاههايي که در ايران تصميم به ارائه واحد درسي کارآفريني
به صورت واحد اختياري، گرفته‌اند روبه رشد است و از اين ميان مي توان به
دانشگاههاي تهران، صنعتي امير کبير، صنعتي شريف، تربيت مدرس، فردوسي مشهد،
صنعتي اصفهان ، علامه طباطبايي، شهيد چمران اهواز و ... اشاره کرد.
به طور خلاصه مي توان سرفصلهاي درسي ارائه شده در دانشگاههاي داخلي را در جدول
(2) مشاهده کرد:
در اکثر موارد اين واحد به صورت درس اختياري 3 واحدي شامل 2 واحد نظري و 1 واحد
عملي طراحي شده است که بخش عملي آن شامل تهيه و تکميل يک طرح تجاري است.
نحوه تدريس بدين صورت است که اين درس توسط يک ، دو يا سه استاد متناسب با
محتواي مواد درسي، ارائه مي‌شود و در بعضي موارد از يک کارآفرين براي سخنراني و
ارائه مطلب دعوت به عمل مي‌آيد .
نحوه ارزش‌يابي معمولا به صورت امتحان ميان ترم ، پايان ترم و تهيه طرح تجاري
در قسمت عملي است.
لازم به تذکر است که وزارت علوم نيز در ارتباط با درس کارآفريني سرفصلهايي
ارائه داده است که درقسمت جمع بندي ، در کنار سرفصلهايي ارائه شده در داخل و
خارج از کشور مورد توجه قرار گرفته است.
ج ) جمع بندي
با توجه به تمام موارد گفته شده در دو بخش قبل، سرفصلهاي مشترک در اکثر
دانشگاههاي ايران و خارج از کشور، به‌طور جداگانه در جدول (3) دسته بندي شده
اند که مي تواند مبناي تهيه سرفصلهاي درس کارآفريني و محتواي آن در دانشگاههاي
کشور باشد.
به طور کلي علاوه بر موارد گفته شده، راهکارهاي زير مي تواند ما را در رسيدن به
اهدافمان ياري کند:
- استفاده از مدرسان مجرب و توانا براي ارائه اين درس (يکي از مهمترين عوامل
موفقيت)
- ايجاد تيم هاي کار گروهي و نيز آنا ليز و تجزيه و تحليل کار ساير تيمها
- مقالات و مطالعات موردي
- دعوت مهمانان کارآفرين به کلاس و مشارکت دانشجويان
- پروژه عملي و طراحي فرايندهاي يک طرح تجاري يا امکان سنجي
- استفاده از فيلمهاي آموزشي و اسلايد
- برگزاري کارگاههاي آموزشي.
منابع
1- Stanford University, Hi- Tech entrepreneurship Course Syllabus, 2005-2006
2- The University of Pennsylvania, Entrepreneurship Course Syllabus, Fall
2006
3- The University Of British Columbia, Course Syllabus (Entrepreneurship and
new Venture Creation, Preparing the business Development Plan), Winter2006
4- Athabasca University, Entrepreneurship Course Syllabus, 2006
5- University Of Maryland, introduction to entrepreneurship Course Syllabus,
2003
****
منبع :
مقاله "
تبديل آينده به فرصت
"
بهاره ملکي-
ماهنامه تدبير-سال هجدهم-شماره
182-
برگرفته از سایت www.SYSTEM.parsiblog.com
|
|
|
