|
|
|
روش شكل شناختي زويي كي
|
|
|
|
زويي كي ،منجم و مخترع آمريكايي،از اولين روش شناسايي بود كه متوجه شد قدرتمندانه ترين شيوه درهم شكستن قالب طرحهاي سنتي اين است كه زير ساختار را از هم جدا كنيم ،هر كدام را مستقلا تغيير دهيم ،و سپس دوباره با هم تركيب كنيم . شايد تاكنون يك كتري چهارگوش نديده باشيد(گردي يك زير ساختار سنتي كتري است ).اما ساخت يك كتري مربع از لحاظ فني غير ممكن نيست ، يا شكل مثلثي يا مخروطي آن .كتريهايي كه دسته آنها در بالا قرار مي گيرد راحت ترند(دسته در بالا يك زير ساختار سنتي قابليت حمل كتري است ).اما دسته در كنار يا پشت ،يا دو دسته نيز براحتي انجام شدني است. اكنون متوجه شديم منظور زويي كي از زير ساختار چيست.نظريه او هر گونه طرح يا نقشه اي را،كه يك اصل يا فلسفه ذاتي جدا دارد،دربرمي گيرد.به موضوع كتريها برمي گرديم.زير ساختارها ديگر آنها سيم مقاومت يا منبع گرمايي خارجي آنهاست.اما لازم نيست فقط كتري را مثال بزنيم .فنر بندي يك نقليه موتوري زير ساختار ديگري است ،پيشرانه يك موشك يكي ديگر،چرخ دنگ يك ساعت ،پي هاي يك خانه ،جدول ساعات كار مدرسه ،بند كردن يك كفش- اينها و هزاران قسمت ،شكل يا طرح همگي در رده زير-ساختار جاي مي گيرند.و همگي آنها، با تفاوتهايي ، قابل تغيير و تنظيم مجدد هستند. اتفاقي كه پس از تغيير يا تنظيم مجدد آنها مي افتد بسيار جالب است . به كتري باز مي گرديم ،بدون آنكه عذر خواهي كنيم.فقط دو زير ساختار آن تغيير يافته اند،شكل و دسته ،و اكنون ما (به رغم اعتراض سازنده )يك كتري مثلث شكل داريم كه دسته در پشت آن واقع شده است.شايد فلان كارخانه معروف آن را نسازدو آن ديگري انبارش نكند، تا زماني فرا برسد كه بازار خواهان نوعي كتري باشد كه انباركردنش آسان و دسته اش طوري تعبيه شده باشد كه استفاده كننده بتواند آن را از قفسه كشويي به راحتي بيرون آورد.شايد نوعي كتري براي كشتي ،يا نوعي كه موقع جوشيدن يا ريختن توي فنجان انگشتها را نسوزاند،بتواند فرصتي براي بازاريابي فراهم آورد. بياييد به زير ساختار كتري به طور مفصل بپردازيم .شش زير ساختار را مي توانيم مشخص كنيم:شكل ،اتصال دسته،منبع انرژي ،سواركردن در،سواركردن لوله.و جنس . اخيرا روي دو تا از اين شش زير ساختار موجود تمركز كرده ايم ، و تا حدودي آنها را تغيير داده ايم، حتي در اين دو مورد مقدماتي ، طرحي غير عادي بروز كرده است .يك نوع كتري است كه بازاري خاص را انتظار مي كشد، و ديگري نوعي است كه شايد ساخت آن مشكل باشد.با اين حال ،كمترين شكل شناختي ،حقانيت خو د را از لحاظ مشكل گشايي تخصصي اثبات كرده است .در واقع آنچه كه طرح شده ، راه حلي است كه متعاقب يك مشكل بروز كرده است ، اما چنين فرآورده هايي نبايد مردود شناخته شوند.شايد ما هرگز ندانيم كه آنها چه وقت در دسترس قرار خواهند گرفت. البته ، زير ساختارها اغلب به نحوي وابسته به هم هستند.مثلا اگر تصميم بگيريم جنس كتري را عوض كنيم،بلا فاصله بامنبع انرژي در تضاد مي افتيم . به غير از كتري فلزي ، شايد نوع ديگري نتواند حرارت بخاري را تحمل كند.اما جنس ديگري را در نظر بگيريد كه ،با تعويض سيم مقاومت حرارت ي آن ، امكان از دست دادن گرما كم مي شود.مثلا،سراميك به اندازه فلز حرارت از دست نمي دهد،و سراميك هاي عايق دار يا دو لايه بندرت حرارت را از دست مي دهند. روش زويي كي مي تواند به تمام جهت ها تعميم يابد.ممكن است كتريهاي عجيبي طراحي كنيم كه مثلا دو لوله داشته باشد،گرما را از مواد شيميايي بگيرد،از چوب ساخته شده باشد يا قابل قبولتر،لوله و درش يكپارچه باشد.به هر حال در روش شكل شناخت ي امكان اختراعات واقعي ،هر چند به طور اتفاق ي ،وجود دارد. هنگامي كه زويي كي ترتيب سنتي پركردن سلاحها را به منظور يافتن امكان تنظيم مجدد بررسي مي كرد،پيشرانه موشك را در جلوي آن فرض كرد.چنين تنظيم مجددي براي سلاحها مي تواند مهلك باشد.موشك ممكن است در جهت خزانه سوخت منفجر شود! اما در يك آزمايش بسيار كنترل شده ،يك پديده جديد و كاملا غيرمنتظره پديدار شد. در صورت ي كه بتوان موشك را طوري تنظيم كرد كه هنگام حركت ،از خزانه سوخت پس كشيده شود،خروج آن فوق العاده پرشتاب خواهد شد .البته اين به بركت اثر فاصله ايمني ماده منفجره است. بنابراين برآورد شده است كه با اين تنظيم م ي توان، با مصرف سوخت انفجاري اي كه يك تفنگ كارتريج نياز دارد، يك شي ء را به فضا پرتاب كرد. شكل شناختي روشي بسيار قدرتمند است و نيز بسيار ساده است . تنها كاري كه يك روش شناس بايد انجام دهد اين است كه : 1- زير ساختار طرح فعلي(نه لزوما يك طرح فن ي) را تعريف و دسته بندي كند. 2-ماهيت هر ساختار را تغيير دهيد. 3-همه تلفيقهاي عملي تغيير يافته را توصيف كند. 4-تلفيقهايي را كه داراي بندهاي زير هستند مشخص كند. الف) قابليت اجرا در حال حاضر ب ) قابليت اجرا در آ ينده 5-آزمايشهايي براي بند” الف“ و ”ب “ شماره 4 طراحي كند. **** منبع : كتاب " مشكل گشاي خلاق "-ويسنده: دين فرانسيس جونيپر، ترجمه :اشرف اعزازي، انتشارات ققنوس،چاپ اول :1376،شمارگان :4000- ص 96
|
|
|
سایت فکرنو-سایت خلاقیت ،نوآوری و کارآفرینی
