|
آموزش براي همه عمر، جزو واژههايي است كه بايد
هر روز كه ميگذرد بيشتر بهخاطر سپرده شوند. واژههايي كه با زمانه ما بخوبي
به يكديگر پيوند خوردهاند و يادآور اين حقيقت است كه لحظه به لحظه عمر ما
بايد با يادگيري همراه باشد.
اگر با كمي دقت به محيط اطراف خويش بنگريم، در مييابيم كه در يك كلاس
آموزشي بسيار بزرگ قرار داريم كه به تعداد انسانهايي كه ميبينيم، معلم
وجود دارد معلماني كه هركدام چيزهاي مختلفي را به ما ميآموزند. تنها
كافي است هوشيار بوده و از فرصتهاي آموزشي فراواني كه در اطراف ما وجود
دارند بخوبي بهره ببريم و اين تجربيات بهدست آمده را به ديگران نيز منتقل
كرده و به رشد جامعه خويش كمك كنيم. يكي از فرصتهاي آموزشي كه براي همه
ما وجود دارد، ديدار از موزهها و نمايشگاههاي مختلف است. هرساله در سراسر جهان
هزاران نمايشگاه با عناوين مختلف برگزار ميشود و ميليونها نفر از آنها ديدن
ميكنند و موزههاي فراوان و متنوعي بنا شدهاند كه به ميعادگاه علاقهمندان
تبديل شده است. اين مكانها بهترين شرايط براي آموزش افراد جامعه هستند.
تنها در كشور ما حدود پنجاه نمايشگاه بين
المللي
و داخلي تخصصي صادراتي
براي سال 81 تدارك
ديده شده است و اين جدا از برگزاري تعداد بسيار زيادي نمايشگاههاي مختلف
است كه در طول سال توسط سازمانهاي مختلف برگزار ميشود. همچنين موزههاي
فراواني وجود دارند كه در آن ميتوان آثار
ارزشمند افراد زحمتكش جامعه را مشاهده كرد. در هر كشوري در صورتي كه ارتقاي
علم و دانش در اولويت قرار گيرد، مسوولان تلاش ميكنند فرصتهاي آموزشي
فراواني را در دسترس مردم قرار دهند تا آنان بطور دايم به سوي يادگيري و
ارتقاي علم و دانش قدم بردارند تا فرهنگ جامعه رشد يافته و روز به روز شاهد
ظهور انسانهاي انديشمند و خلاق باشند. يكي از اقدامات بسيار ارزشمند در هر
كشوري ايجاد موزههاي فراوان و برپايي نمايشگاههاي متنوع است. در اين
مكانها مجموعهيي از دستاوردهاي بشري به همراه نيروهاي متخصص گردهم جمع ميشوند
تا به بخشي از نيازهاي مردم پاسخ
گويند. اين مكانها ميتوانند محيطهاي آموزشي ارزشمندي براي
تمامي مردم باشند. چرا كه ديدار از اين مكانها گاهي به اندازه مطالعه چندين
كتاب به انسان چيز ميآموزد و چه بسا سبب ايجاد جرقههاي خلاقيت در ذهن
انسان در هر سني شود و انسان را از خمودگي به سوي تحرك و تلاش به حركت وا
دارد. استفان جيگولد (Stephan J Gould) دانشمند معروف ديرينشناس
( (paleontologist كه در
سال 2002 ميلادي درگذشت، در خاطرات خود ميگويد: زماني كه پنجسال سن داشتم،
از موزه تاريخ طبيعي ديدن كردم و آثار
به نمايش گذاشته شده در اين موزه چنان در وجود من اثر
گذاشت كه از همان زمان علاقهمند شدم كه يك دانشمند ديرينشناس شوم.
امروزه والدين دغدغه فراواني براي آموزش كودكان خويش دارند. در كشور ما
بسياري از مردم هزينههاي فراواني بر اقتصاد خانواده تحميل ميكنند تا
بتوانند امكانات آموزشي خوبي براي فرزندان خود فراهم كنند. آنها دوست دارند
فرزندان فرهيخته و آگاهي تربيت كنند و بزرگترين آرزوي هر پدر و مادري در
سنين كهنسالي، ديدن فرزندان صالح و توانمند است تا از اين راه به آرامش
دروني دست يابند و يكي از امكاناتي كه در كشور ما ميتواند جهت آموزش كودكان
و نوجوانان مورد استفاده قرار گيرد، بازديد از نمايشگاهها و موزهها به صورت
هدفمند است.
يكي از مشكلاتي كه والدين هميشه با آن روبرو هستند سوالات مكرر فرزندان است،
سوالاتي كه گهگاه جوابدادن به آنها كاري سخت به نظر ميآيد و گاهي اوقات
نيز والدين ندانسته به علت جهل به گونهيي با فرزندان خود برخورد ميكنند
كه رشد خلاقيت آنان را متوقف ميكنند
و نهال پرسشگري را در وجود آنان براي هميشه ميخشكانند.
در اين موارد اگر والدين از علم و دانش كافي برخوردار نباشند مجبورند بطور
دايم به كودكان خود بگويند، نميدانم و يا اينكه براي دوري از آشكار شدن
جهل خويش،جوابهاي غلط بدهند كه در حالت اول، كودك احساس ميكند، تكيهگاه
مشاورهيي خوبي ندارد و به مرور در مييابد كه نميتواند در برخورد با مشكلات
خود به والدينش تكيه كند و در حالت دوم نيز با گذر زمان وقتي جوابهاي غلط
به همراه دروغهاي گفته شده بر او آشكار شد، ديگر به حرفهاي پدر و مادر خود
اعتماد نخواهد كرد و نسبت به سخنان و اعمال آنان نيز با شك و ترديد مينگرد.
والدين ميتوانند از نمايشگاهها و موزهها، مرواريد آموزش را كشف كنند و از اين
طريق علاوه بر كاهش جهل خود به رشد علم و دانش فرزندان خود بيفزايند. زيرا
در اين محيطها تعداد بسيار زيادي كارشناس و افراد متخصص وجود دارد كه همچون
بانك ارزشمندي از اطلاعات هستند و قادرند به سوالات والدين و فرزندان آنها
پاسخ گويند. حال اگر ميخواهيد به صورت هدفمند از اينگونه مراكز استفاده كرده
و در جهت افزايش علم و دانش خود از آنها بهره گيريد لازم است به اين نكات
توجه كنيد:
والدين بايد دفترچهيي را
تهيه كرده و بطور مرتب با مطالعه روزنامه و شنيدن خبرها از وسايل ارتباط
جمعي عناوين نمايشگاهها و موزهها را به همراه تاريخ برگزاري و يا زمان
بازديد يادداشت كنند و بازديد از آنها را در برنامه زندگي خود بگنجانند.
والدين ميتوانند سوالات مطرح شده از طرف فرزندان خود را يادداشت كنند و
اگر از طريق مطالعه و پرسوجو نتوانستند به آنها پاسخ گويند،بررسي كنند آيا
نمايشگاهي در خصوص سوالات مطرح شده برگزار خواهد شد و در صورت برگزاري،
برنامه بازديد از آن را در فعاليتهاي خانواده مدنظر قرار دهند. براي مثال
ممكن است روزي فرزند شما درباره كامپيوتر از شما سوالات مختلفي بكند، اگر شما
بتوانيد روزي از يك نمايشگاه سختافزار و نرمافزار ديدن كنيد، در آنجا ميتوانيد
پاسخ بسياري از سوالات مطرح شده را به دست آوريد. شما با اين روش به
فرزندان خود ميآموزيد كه در زندگي براي يافتن جواب سوالات به مانند يك
پژوهشگر عمل كنند و پاسخ درستي براي سوالات خود بيابند. همچنين آنها روحيه
پژوهشگري را از والدين خود فرا خواهند گرفت و در هنگام برخورد با مشكلات بيشتر
تمايل دارند كه از مشورت والدين خويش بهره ببرند زيرا ميدانند كه جوابها و
صحبتهاي بيپايه ارايه نخواهند كرد. روح جستوجوگري در فرزندان سبب ميشود
آنان در سنين بزرگسالي از تصميمگيري برپايه اطلاعات غلط و بيسند خودداري
كنند و همچنين والدين نيز به مرور به افراد آگاه و مطلعي تبديل شده و ديگر
پذيراي هر صحبت بيمحتوا و بيمنطقي
نخواهند شد و همين يادگيري مستمر موضوعات جديد به روح و روان آنان طراوت و
شادابي ميبخشد و زندگي آنان را از يكنواختي و ملالت دور ميكند.
هنگاميكه با فرزند خود از نمايشگاه بازديد ميكنيد و با كارشناسان مختلف
آشنا ميشويد، سعي كنيد شمارهتلفن روابط عمومي آن سازمان يا شركت را به
همراه وظايف آنها يادداشت كرده تا در مواردي كه فرزند شما سوالاتي را بيان
ميكند كه جواب آنها را نميدانيد با مراجعه به اين دفترچه و انجام يك پرسوجو
پاسخ سوال خود را بيابيد.
هنگامي كه فرزند شما از دستاوردهاي نمايشگاهها و آثار
ارايه شده در موزهها بازديد ميكند، يك احساس سربلندي در وجودش پديد ميآيد،زيرا
در محيطي قدم ميگذارد كه در آنجا روح كوشش و تلاش حاكميت دارد و نگاهش به
جامعه تغيير ميكند و گاهي آرزو ميكند كه روزي بتواند سهمي در اين كوششها
داشته باشد و چه بسا اين بازديد سبب شود كه يك انگيزش دروني قوي در فرزند
شما شكلبگيرد و او را تبديل به فردي كند كه سراسر وجودش تحرك و جنبوجوش
شود.
هنگامي كه فرزند شما از بخشهاي مختلف يك موزه يا نمايشگاه بازديد ميكند،
به دقت او را زير نظر داشته و به علاقهمنديهاي وي توجه كنيد و دريابيد به
چه چيزهايي علاقه دارد. شما ميتوانيد كتابهايي با موضوعات مورد علاقهاش
تهيه و در اختيار او قرار دهيد و بدينطريق قادر خواهيد شد علاوه بر افزايش
دانستههايش، عادت كتابخواني را نيز در او رشد دهيد و از اين طريق، علاوه بر
اينكه يك معلم هميشگي را براي فرزند خود به استخدام در خواهيد آورد، بهترين
اوقات فراغت را نيز براي او فراهم ميكنيد.
والدين در هنگام بازديدها، ميتوانند
به علايق فرزند خويش پيببرند و موفق به كشف استعدادهاي واقعي او شوند و
زمينه را براي هدايت آنان به حرفهيي كه به آن علاقه داشته باشند فراهم
كنند و او را تبديل به فردي كنند كه با عشق و علاقه حرفه خويش را انتخاب
كرده و به عنصري ارزشمند در جامعه تبديل شود.
به هنگام بازديد از
نمايشگاهها توجه كنيد آيا سازمانها و يا كارخانجات داراي نمايشگاههاي داخل
سازماني هستند و يا محلهايي را براي بازديد عموم اختصاص دادهاند و يا داراي
كتابخانههايي هستند كه مردم بتوانند از آنجا استفاده كنند. در صورتي كه با
نتايج مثبتي روبرو شديد آنها را در دفترچه خود يادداشت كنيد و در طول سال
براي بازديد اينگونه مراكز به اتفاق فرزندتان برنامهريزي كنيد.
هميشه قبل از رفتن به
نمايشگاه يا موزه ميتوانيد سوالاتي را براي فرزند خويش مطرح كنيد و از او
بخواهيد در طول بازديد پاسخ آنها را بيابد.فرض كنيد ميخواهيد از يك نمايشگاه
گلوگياه بازديد كنيد، در اين موارد سوالات فراواني از او بكنيد و بگذاريد او
در طول بازديد از نمايشگاه جواب سوالات را از طريق پرسوجو از كارشناسان به
دست آورد.
گاهي اوقات از فرزند خود بخواهيد يك گزارش از بازديد صورت گرفته را براي شما
بنويسد و نتايج جالبي را به دست آورده، در آن ثبت
كند. حتي ميتوانيد براي اين اقدام، به او پاداش دهيد. نوشتن ميتواند به
او كمك كند تا آرام آرام ياد بگيرد كه تجربياتش را بنويسد و ديگران را در
دانستههايش سهيم كند و اين عمل سبب توانمند شدن ذهن او براي
ثبت تجربياتش ميشود و در بزرگسالي
اين مهارت ارزشمند براي او بسيار كارساز خواهد بود و او را از فردي منفعل به
عضوي مشاركتجو در جامعه تبديل ميكند و حتي سعي كنيد گزارش او را براي
ديگران بخوانيد. در جامعه گهگاه، كارهاي موازي و دوباره كاريها و اشتباهات
بطور مكرر رخ ميدهند و اين موارد ميتوانند خسارتهاي فراواني را بر جامعه
تحميل كنند و يكي از دلايل آن بيرغبتي افراد به ثبت
تجربياتشان و انتقال آن به ديگران است.
بازديد از نمايشگاه يا موزه نبايد با خستگي همراه باشد. بازديد از نمايشگاههاي
بزرگ بايد در طول چند روز و آن هم تفريحي و با آرامش خاطر صورت گيرد و هميشه
به خاطر داشته باشيد قبل از حضور در اين مكانها بايد در فرزند خود علاقهمندي
ايجاد كنيد، در غير اينصورت بازديد از اينگونه مراكز نميتواند خيلي اثربخش
باشد.
براي ايجاد علاقهمندي در فرزند خود براي بازديد از نمايشگاهها و موزهها سعي
كنيد از دوستان و خويشاوندان همسن او نيز دعوت به عمل آوريد تا بازديد به
صورت دستهجمعي صورت گيرد كه البته همراهي والدين آنها نيز ميتواند اين
بازديدها را جالبتر كند.اين اقدام باعث ميشود بچهها با علاقه بيشتري بازديد
كرده و پس از بازگشت از نمايشگاه، دانسته هاي خود را با يكديگر تبادلنظر
كنند.
در هنگام بازديد از نمايشگاهها و موزهها سعي كنيد فرزندان خود را با هنرمندان
و متخصصان با تجربه آشنا كنيد. بسياري از اين ارتباطات ممكن است به يكباره
انگيزشهاي دروني قوي در فرزندان شما ايجاد كند. يكي از توصيهها جهت ايجاد
جرقههاي خلاقيت در ذهن آدمي، روبرو شدن با انسانهاي فرهيخته و صاحبنظر است.
در پايان بازديدهاي خود، پيشنهاداتي كه براي بهبود فعاليت اينگونه مراكز
در ذهن شما ايجاد شده است را به صورت مكتوب بنويسيد و سعي كنيد حتما اين
نقطه نظرات را به مسوولان و كارشناسان برگزار كننده منتقل كنيد و علاوه بر
قدرداني و سپاسگزاري از فعاليت آنان، نقاط ضعف و قوت فعاليتهايشان را به
آنان منتقل كنيد. متاسفانه در كشورهاي توسعه نيافته ،مردم
به علت جهل وگاه تنبلي ذهن هيچگاه از فعاليت هاي ارزشمند صورت گرفته
سپاسگزاري نميكنند و حتي قادر به نقد فعاليتها نيستند و لذا ميان آناني كه
بهترين خدمات را انجام ميدهند و كساني كه كاري را انجام نميدهند فرقي
قايل نميشوند و تنها سبب ميشوند كساني كه اقدامي را به انجام رساندهاند
زير باران انتقادات ديگران دچار ناراحتي شده و ترجيح دهند كمتر كار كنند و
بيشتر نظارهگر باشند و ادامه اينعمل، در درازمدت اثرات
نامطلوبي را بر توسعه جامعه ميگذارد و سبب ميشود فرصتطلبان و افراد ناتوان
از اين عدم دقت جامعه سوءاستفاده كرده و كارهاي بيكيفيت ارايه كنند.
خلاصه كلام آنكه، آموزش فرزندان شما از طريق بازديد از نمايشگاهها و موزهها
باعث خواهد شد آنان تجربيات گرانقدري را از افراد دلسوز و مسووليتپذير
جامعه فرا بگيرند و در هر لحظه از زندگي خود، ياد و خاطره معلمان واقعي و
دلسوز جامعه خويش را فراموش نكرده و با يك احساس دلبستگي شديد به جامعه
خود، دانستههايشان را به ديگران تقديم كنند.
****
منبع : مقاله "ديدار از موزه ها يك فرصت آموزشي
است
" -نويسنده
: حميد ميرزاآقايي
-روزنامه اعتماد- 19 آذر 1381
|