کارآفرِينی رشته دانشگاهی جديد

سایت فکرنو ،سایت خلاقیت ،نوآوری و کارآفرینی

www.Fekreno.org

" کارآفرينی " درسی است که قرار است دانشجويان را کارآفرين  کند! اما به نظر می رسد  مساله قدری پيچيده تر از اينهاست  و بايد در مورد اين درس  و شرح آن ، تجديد نظری  جدی انجام  شود. به عنوان مثال اين درس  در تمامی  رشته ها  با شرح درس  يکسان تعريف  شده است ، حال آنکه کارآفرين  بودن در هر  رشته ای  با رشته ديگر متفاوت است  و نمی توان  با يک رويکرد کلی و عمومی، به کارآفرينی نگاه کرد؛ بلکه بايد اين درس  را  به صورت اختصاصی  در هر رشته ای تعريف کرد و با توجه به نيازها و ضرورت های  همان رشته ، کارآفرينی  در آن رشته  را توضيح داد.اين رويکرد  تخصصی  می تواند  نگرانيهای دانشجويان را درباره  شغل آينده شان  کمتر کند  و آنها را برای رسيدن  به حرفه ای مرتبط با رشته  شان  به خوبی  راهنمايی کند. هرچند کليت  کارآفرينی هم بايد در بافت  جامعه تعريف شود  تا اين نگاه کلی و جزيی ، همديگر را کامل کنند و نتيجه  مطلوب حاصل شود.برای رسيدن به اين کليت ، شايد بهتر باشد  از تعاريف شروع کنيم.

نوآوری ، جزء لاينفک کارآفرينی

کارآفرين فردی  است  که ريسک ها را می پذيرد و کار جديدی  را آغاز می کند  در کنار اين تعريف ، تعريف کارآفرين  نوآور هم از اواسط قرن بيستم  رواج يافته است و آن  شخصی است که  چيزی بديع را آماده بهره برداری  می کند .مفهوم نوآوری  و تازگی ،  جزء تفکيک ناپذير  کارآفرينی  در اين تعريف است .حال بر اين اساس  آيا می توان نوآوری و  تازگی را درس  داد؟

دکتر عليرضا فيض  بخش  در پاسخ به اين سوال می گويد : "بله ، خلاقيت و نوآوری  قابل آموزش  و پرورش است . آنچه بايد آموخت  ، راههای از بين بردن  موانع خلاقيت  و يادگيری  تکنيک های خلاقيت  است ."

بر اساس  اطلاعات به دست آمده  ، امروزه خلاقيت و نوآوری به قدری  در کشورهای  توسعه يافته  اهميت پيدا کرده است  که تعدادی  از دانشگاههای  بزرگ دنيا  مانند  دانشگاه " بوفالو" ی آمريکا در رشته خلاقيت ، دوره ی کارشناسی ارشد برگزار می کند.در سال 2004 ميلادی  ، تعداد 571 کلاس  سه واحدی  در رابطه با خلاقيت  و 4115 کلاس  به نام نوآوری در هنر تنها در مقطع تحصيلی  ليسانس در دانشگاه ها ی مختلف دنيا طراحی  شده است . دکتر  فيض بخش  که عضو هيات  علمی  دانشگاه صنعتی  شريف و موسس اولين مرکز کارآفرينی در اين دانشگاه است با تاکيد بر ظرفيت های متفاوت خلاقيت می گويد: " همه  آدمها  از  ظرفيت  و استعداد  خلاقيت  برخوردارند اما اين  ظرفيت  در افراد مختلف ، متفاوت است . مشکل اين است  که همه  ما از اين  ظرفيت  به مقدار کمی  استفاده می کنيم . آموزشها ، سن و سال ، عادات و محيط و به علاوه ظرفيت موجود در هر فرد ، موانع خلاقيت  هستند و درس کارآفرينی می کوشد تا با از بين بردن  اين موانع  ، روحيه  کارآفرينی  را در فرد ايجاد کند  و احساس  کارآفرينی  کردن را در او به وجود آورد .پس از اين ، خود فرد است که بايد ايده های  خلاق را کشف و پيدا کند و با ارزيابی  اين ايده ها ، فرصت های اقتصادی را کشف کند."

نکته اينجاست که بحث کارآفرينی ، پس  از گذشتن از مسائل کلی و عمومی ، مانند  انگيزش  و اعتماد به نفس  و ارائه  راهکارهايی برای  غلبه  بر موانع خلاقيت ، تبديل به مبحثی تخصصی ، اقتصادی  می شود.از اين پس نوشتن نقشه های اقتصادی ،برنامه ها و شيوه فروش و تراز نامه مالی  و نسبت ها، در دستور کار قرار می گيرد.دکتر فيض بخش  در اين باره می گويد : " اين مباحث  بر اساس  تعداد واحد درس کارآفرينی  و رشته دانشجو ، تا سطح  لازم مطرح  می شوند .مثلا اگر دانشجو يک واحد و يا سه واحد درس کارآفرينی می خواند ،آنچه به او آموزش داده می شود  بسيار بسيار متفاوت است با  کسی که  فوق ليسانس کارآفرينی در دانشگاه هاروارد می خواند!"

کارآفرينی هنوز  جايگاه  واقعی  خود را نه تنها  در جامعه ، بلکه در محافل  علمی  و تحقيقاتی  کشور  پيدا نکرده  است .نتيجه اين وضعيت ، وضع کنونی فارغ التحصيلان دانشگاهی  است  که اغلب با وجود  تخصصی که دارند  قادر نيستند در دنيای واقعی رقابت صنعت  و کسب و کار ، حرف تازه ای بزنند .البته دکتر  فيض بخش معتقد است  که در اين يکی دو ساله  اتفاقات خوبی افتاده  و در حال حاضر " کارآفرينی "  و مباحث  مربوط به آن  بسيار شناخته شده تر  از چندين سال پيش  است .او می گويد : " واقعيت اين است  که تعداد کسانی که برای آموزش کارآفرينی تربيت شده اند ، کم است .همين امر باعث  شده  است  اين مبحث  نتواند  جايگاه واقعی خود را  پيدا کند .بعلاوه از زمانی که مرکز کارآفرينی دانشگاه صنعتی شريف  تاسيس  شد  و بنده اولين  کلاس کارآفرينی را در دانشگاه تدريس کردم  ، تا چندين سال ، هيچ اتفاقی در دانشگاه ها  و ديگر مراکز علمی نيفتاد، اما اين اواخر توجه زيادی به اين  مقوله شده  است  که بسيار خوشحال کننده است.

يك شرح درس و آن همه رشته

ضمن اينکه شرح درس يكسان  براي  واحد  كارآفريني  در رشته هاي  مختلف نمي تواند  چندان علمي  و اصولي  باشد‏‏ ، دكتر فيض بخش مشكل  ديگر  را نبود  اساتيد  تربيت  شده  براي  تدريس كارآفريني در رشته هاي مختلف مي داند .او مي افزايد : يكي از  مشكلات  اين درس  همين است  كه بايد  براي  هر رشته  ، مطابق با نيازهاي  همان رشته  طراحي شود. اين  طور نيست  كه مثلا  در رشته هاي  هنري ، دانشجويان  در اين درس  تنها  به يادگيري  مهارت هاي  خلاقيت  و تقويت  اعتماد  به نفس  اكتفا كنند.  آنها هم اگر شرح  درس شان درست  طراحي شده  باشد، مي توانند  فعاليت اقتصادي  مرتبط با رشته شان  را ، بر اساس ايده هاي  خلاقي كه به ذهنشان  مي  رسد ايجاد كنند و آن را توسعه و گسترش دهند.مشكل  اينجاست  كه تا به حال چنين مركزي ، در اين دانشگاه ها ايجاد  نشده است .

فردايي پيش رو !

ايجاد مراكز  كارآفريني  در دستور كار بخش هاي  عملي و تحقيقاتي  و مراكز كارآموزي  قرار گرفته است  كه خبر  از  آينده اي  روشن  در اين زمينه مي دهد. اما بايد  همچنان  به اين نكته توجه داشت  كه اگر بحثها  در اين حوزه كاربردي  نشوند و تخصصي نباشند ‏،آنچنان كه بايد  ثمري  نخواهند داشت  و نهايتا  در همان  سطح ايجاد تفكر خلاق باقي  مي مانند كه اگر چه اتفاق مباركي است ، اما كافي نيست.

پرورش افراد خلاق  ، بايد زمينه اي باشد  براي تربيت افراد كارآفرين . فرق افراد خلاق با كارآفرين  در اين است  كه همه افراد كارآفرين خلاق  هستند اما همه افراد خلاق كارآفرين نيستند!  كارآفرينان مي گويند : اگر  مي  خواهي موفق شوي ، حتما بايد  طعم  شكست  را بچشي ! آنها  شعارهاي  ديگري هم دارند كه به نظر مي  رسد  عمل به آنها  ، ضامن موفقيت  است .يكي ديگر از اين  شعارها اين  است :  تا زماني كه به روشهاي  قبلي  تفكر  كنيم ، غيرممكن  است چيز تازه اي  را خلق  يا كشف كنيم .     

****  

منبع :    مقاله " کارآفرِينی رشته دانشگاهی جديد " نويسنده  :  رضا حاجی حسينی  - روزنامه جام جم :12بهمن 1384 

         جستجو در سايت فکر نو

بازگشت به صفحه اصلی