● الفبای رشد خلاقیت كودكان از طریق بازی
هیچ كس مثل كودكان با هدیه گرفتن یك اسباب بازی، ذوق نمی كند، هیچ كس مانند كودكان ساعت های طولانی با اسباب بازی سرگرم نمی شود و هیچ كس مانند كودكان معنای زندگی در دنیای اسباب بازی ها را درك نمی كند.
بازی مخصوص كودكان است. كودكان در بازی، خود را پیدا كرده و نقش های آینده زندگی خود را بازی می كنند. آیا تاكنون به شیوه بازی كودكان و نقش آن در رشد و تكامل آنها فكر كرده اید یا از آن دسته پدر و مادرانی هستید كه زمان بازی كودكشان را به حداقل می رسانند و اوقات كودكشان را با آموزش های گوناگون پر می كنند؟
دكتر مهدی تهرانی دوست، دبیر انجمن روانپزشكی كودكان و نوجوانان معتقد است: <گاهی اوقات فشار زیاد والدین به كودكان برای انتقال معلومات به آنها، جلوی رشد خلاقیت شان را می گیرد.> بازی جزئی از رشد كودكان و وسیله ارتباط برقرار كردن كودك با محیط خارج و محیط انسانی است. خلاقیت فكری كودكان، توانایی حركتی، بینایی و شنیداری آنها با بازی رشد می كند. اگر زمان بازی را از كودكان بگیریم، این قسمت از رشد آنها را با مشكل روبرو كرده ایم. این روان شناس معتقد است: <كودكان باید ساعاتی از روز را به بازی های مختلف بپردازند.>
● كامپیوتر، اسباب بازی جدید كودكان
این روزها بیشتر كودكان با كامپیوتر آشنایی دارند و دیدن پدران و مادرانی كه بخشی از كارهای روزانه خود را با كامپیوتر انجام می دهند، برای كودكان از این وسیله، اسباب بازی جذابی ساخته است؛ اسباب بازی ای با تعداد زیادی دكمه كه تصاویری زیبا و رنگارنگ را مقابل چشمان كنجكاو كودكان قرار می دهد. از طرف دیگر سواد رایانه ای، مهارت ضروری كودكان تلقی می شود. شاید برای شما به عنوان پدر و مادر این سوال پیش آمده باشد كه بهترین سن معرفی رایانه به كودكان چه زمانی است و آیا دانش رایانه در شروع تحصیل، برتری به كودكان خواهد داد یا خیر؟ آیا رایانه می تواند در رشد خلاقیت كودكان مفید باشد؟
مطالعات متفاوت نشان می دهد، كودكان رایانه را به تلویزیون ترجیح می دهند و سن استفاده از این وسیله در میان افراد جوامع مختلف به شكل چشم گیری كاهش یافته است. مطالعات دیگر نیز بازی های خشن رایانه ای را با افزایش پرخاشگری كودكان مرتبط دانسته اند. اگر به بازار فروش رایانه و محصولات الكترونیكی سری زده باشید خواهید دید كه انواع متفاوتی از رایانه ها با قابلیت های گوناگون مخصوص كودكان در بازار وجود دارد. بیشتر این رایانه ها، بازی های آموزشی و امكان تعامل را برای كودكان فراهم می آورند اما ارتباط اینترنتی ایجاد نمی كنند. بنابراین شما می توانید از این وسایل برای رشد خلاقیت كودك استفاده كنید؛ بدون اینكه نگران ارتباط اینترنتی حفاظت نشده او باشید. فایده این رایانه ها آشنایی كودكان با صفحه كلید است استفاده از این وسایل به كودك این احساس را می دهد كه می تواند بر محیط خود نفوذ مستقیم داشته باشد.
● جست وخیز بهترین بازی
آكادمی طب اطفال امریكا اعتقاد دارد، آنچه كودكان برای رشد سالم به آن نیاز دارند، بازی بهتر و بیشتر به سبك قدیم است. بازی های خود انگیخته فعال و آزاد مانند دویدن به دنبال پروانه، بازی با اسباب بازی های حقیقی مانند ماشین و عروسك و یا حتی جست وخیز كردن معمولی همراه والدین اغلب در این روزها قربانی تلاش بزرگ ترها برای تقویت توانایی فرزندانشان می شود. مطالعات گوناگون نشان می دهند كودكان را اگر به حال خود رها كنید، خودشان با كوچك ترین وسایل پیرامون خود یك بازی ترتیب خواهند داد. این بازی ها در رشد خلاقیت كودكان، كشف علایق آنها، رشد مهارت ها برای حل مشكلات، ارتباط با دیگران و سازگاری آنها با محیط مدرسه كمك كننده اند.
● الفبای خلاقیت
دكتر تهرانی دوست، بازی كردن را راهی برای رشد خلاقیت كودكان می داند و در این باره می گوید: <رشد خلاقیت با آموزش های كلاسیك حاصل نمی شود. خلاقیت، یافتن راه حل های جدید است و كودك در می یابد كه در مواجهه با مشكلات چگونه راه حل های تازه ای پیدا كند. این در حالی است كه آموزش های كلاسیك فقط به انتقال یك سری محفوظات می پردازد.>
برخلاف آنچه والدین انتظار دارند، هر قدر اسباب بازی دارای شكل اختصاصی تر و بنیادی تر باشد، قوه تخیل كودك را بیشتر تحریك می كند، مثلا شاید یك تكه چوب كه می توان از آن به عنوان شمشیر یا عصا استفاده كرد بیشتر از یك عروسك گران قیمت كه فقط می تواند یك شخصیت داشته باشد، به كودك شما در خلاقیت كمك كند. برای رشد خلاقیت كودك تلاش كنید اسباب بازی مناسب سن او را تهیه كنید.
كودكان خردسال به اسباب بازی هایی نیاز دارند كه حواس پنجگانه آنها را تحریك كند. اسباب بازی هایی كه رنگ ها، حالات مختلف سطح (نرمی و زبری) مواد و شكل های جالب و متنوع برای كودك ایجاد می كنند، مناسب ترین اسباب بازی برای كودكان زیر یك سال هستند. كودكان پیش دبستانی از بازی با مكعب ها، وسایل نقاشی و رنگ آمیزی و هر چیزی كه محر ك بازی های تخیلی باشد، لذت می برند. دكتر تهرانی دوست معتقد است: <كودكان فقط نیاز به افزایش معلومات ندارند و در كنار آن لازم است خلاقیت آنان پرورش داده شود. مهم ترین نكته در بازی كودكان آن است كه بدانیم بازی، خوشی ساده ای است كه یك بخش به یاد ماندنی از دوران كودكی را تشكیل می دهد.>
● توصیه ها
▪ به عقاید جدید و تازه كودكتان احترام بگذارید، كودكانی كه به نوعی خلاقیت آنها برانگیخته شده، روابط و مفاهیم را درك می كنند. تشویق كودكان به ابراز عقاید جدید، در رشد خلاقیت آنها موثر واقع می شود.
▪ از كودكتان بخواهید بازی ها و كارهای ناتمام را تكمیل كند. بخواهید در قالب بازی، جملات ناتمام، داستان های ناكامل ، تصاویر و نقاشی های نیمه تمام و حتی اشیای ناقص را كامل كنند.
▪ به فرزندتان اجازه دهید اشیا را لمس كند. مشاهده همراه با لمس اشیا، آنها را در بازی های خیالی، اختراعات و پاسخ گویی به آزمون های خلاقیت یاری می دهد.
▪ حدود یك متر از اتاق كودكتان را از سطح زمین به طرف بالا به طور سراسری و افقی كاغذ سفید بچسبانید و به او بگویید هر طور كه دوست دارد، روی آنها نقاشی و طراحی كند.