|
كيست كه نيش خيانت و رفتار ناشايست و يا سوءاستفاده و شيادي را تحمل نكرده باشد؟ كيست كه از نتيجه خشم و غضب و بيماري آگاه نباشد ، همه ما سخت به نتيجه اين اعمال آگاهيم ،اما ديگران اين طور نيستند.نتيجه آخرين تحقيقات نشان مي دهد كه ياديگيري و آموختن گذشت و عفو در زندگي و گذشت در مورد كساني كه باعث رنجش ما مي شوند ، مي تواند ما را به ژرفاي روحمان رهنمون شود و به سودي سرشار نايل آيد. اين راهي است نو و بي تنش براي صيانت نفس و راهي براي مقابله با فشارهاي عصبي و شايد مهمترين راه بهبود سلامت باشد.
پاييز گذشته ، كنفرانسي كه در شهر آتلانتا برگزار شد ، متجاوز از چهل محقق نتايج آخرين تحقيقات و يافته هايشان را درباره گذشت و عفو در بوته نقد و بررسي گذاشتند كه چطور به آرامش دست يابيم . يكي از بررسي ها نشان مي دهد كه ما با چشم پوشي نسبت به اشتباهات ديگران و لجوج نبودن و رشك نبردن مي توانيم رنج ها و آلامي كه در طول زندگي به وجود مي آيد ، را كاهش داده و التيام بخشيم . يافتن راه حل هايي كه مانع از گذشت و اغماض ما نسبت به يكديگر مي شود ، و نيز راه حل نزاع و كشمكش هاي طولاني و تداوم آنها در ميان زنان از جمله موارد ديگر است .در واقع ما مي بايست گذشت را جايگزين اين كدورت ها كنيم. يكي از مسايلي كه به طور اجمالي مورد بحث و بررسي
واقع شده ، تحقيقي است كه در كمپين براي مركز تحقيقات عفو و گذشت صورت گرفته ،آنها از MRI براي ثبت و كاوش در مغز و فعاليت هاي آن استفاده كرده اند تا دريابند ، مغز انسان چطور درباره مسايلي مثل آشتي فعاليت مي كند. در اين تحقيقات به اين نكته پي برده اند كه در قسمت چپ مغز و قسمت هاي به هم چسبيده بين شيارهاي آن فعاليتي در جريان است به نام مركز دماغي و داراي تورفتگي هايي مي باشد ، همه ما در مغزمان داراي چنين بخشي هستسم كه به آن گذشت مي گويند.
همچنين در قسمت فوقاني مغز بخشي است به نام مركز احساسات ، اين بخش سعي در پاكروبي و ترميم بخش هايي دارد كه ما در خلال زندگي روزمره مان دچار عصبيت و يا آسيب هاي جسماني مي كند.همچنين اين بخش كمك به بهبودي روح و جسم ما مي كند و سبب ترميم بخش هايي مي شود كه آسيب ديده اند .ولي ما چطور اين كار را انجام مي دهيم ؟ و معني و رابطه آن با
عفو و گذشت چيست ؟
*****
اليزابت نه سا فرصتي بدست
آورد تا با
دوستش كه از وي دلسرد شده بود صحبت كند .او مي گويد
به عوض اين كه راهم را بگيرم و بروم ،برگشتم و به او گفتم كه چقدر از
اين پيشامد عميقا متاثرم . مي دانستم كه او از دست من
رنجيده ،اما او تنها گوش كرد و لام تا كام هيچ
حرفي نزد و حتي عذر خواهي هم نكرد.من حيران بودم .بعد،من
به خاطر ناراحتي و عصبيت بيش از حدم از او پوزش
خواستم.هنگامي كه عذرخواهي كردم، حس كردم كه او مرا
بخشيده است .
تاثيري كه گذشت بر رابطه ما گذاشت ،موثرتر
بود .دوستم مي گويد : عصبانيتم از بين رفته بود . نه سا رابطه دوستانه
اش را تجديد نكرد،اما حالا وقتي كه دوست قديمي اش را مي بيند با
خود مي گويد: من حالا مي توانم آرامش خاطر داشته باشم و راحت
نفس بكشم و تپش قلب هم نداشته باشم.
تجربه نه سا با يافته ها ي فرد
لاسكين مدير پروژه عفو و گذشت دانشگاه استفورد
و نويسنده كتاب گذشت به خاطر خوبي يكسان است
.
لاسگين تاكيد بسيار دارد
براي اين كه گذشت و عفو الزاما به معناي چشم پوشي
كامل از گناه كسي نيست و نبايد فرد را كاملا
گناهكار قلمداد كرد،بلكه مي بايست هر دو طرف منازعه را
مقصر دانست . داوطلباني كه در اين پژوهش مورد بررسي
قرار گرفته اند بر اين امر صحه مي گذارند.همچنين اين
پژوهش نشان مي دهد به لحاظ شرايط روحي و
جسماني اين افراد شاداب ترند و خواب بهتري
دارند.لاسكين مي گويد : هيچ چيز كشنده تر از اين نيست كه با ما
رفتاري توام با خشم و غضب يا با حالتي تند و
گزنده صورت گيرد.
به اين دليل است كه ما از هر واقعه اي به شدت
روي گردان مي شويم، كينه و عدواتي كه تدريجا به وجود مي آيد
خونمان را به جوش مي آورد و تبديل به يك معضل لاينحل مي
كند.در اين لحظات است كه بدن ما هورمون هاي آدرنالين
و كورتيزول را با شدت هرچه تمام تر و بلادرنگ منتشر مي
كند،قلب ما به تپش افتاده ،نفسمان به شماره مي افتد و صداي
ضربان قلبمان را در شقيقه مان مي شنويم.به همراه اين
فعل و انفعالات است كه قند عضلات را به گردش در مي آورد و
عامل موثري در لخته شدن سريع خون مي شود .در عين حال همه
اينها آسيبي به ما نمي رساند ، اگرچه در يك آن اتفاق مي افتد
(همچون حادثه اي ناگوار در بزرگراه ). اما خشم و غضب
بمثابه حادثه اي بي انتهاست و بازگشت هورمون
ها به مفهوم حفظ ما در برابر اين سموم منتشره است .
در اثر افسردگي كورتيزل باعث بي نظمي
در سيستم ايمني بدن مي شود.بروس مك اوين ، و مدير آزمايشگاه عصب
شناسي غدد مترشحه داخلي از دانشگاه راكفلر در نيويورك سيتي
مي گويد : كورتيزول سبب كاهش توانايي هاي مغز مي گردد كه
اين امر منجر به ضعف عمومي بدن و كاهش ظرفيت
حافظه مي شود. همين عامل نيز باعث افزايش فشار
و قند خون گشته ،انسداد شريان ها را سبب مي شود
و نهايتا به بيماري هاي قلبي منجر مي گردد.
با ورود گذشت چنين
به نظر مي رسد جريان هورمون ها متوقف مي شود .در بررسي كه از
طرف انجمن روان تني آمريكا ارائه شده ، محققين
دانشگاه ويسكانسين -مدسن 36 نفر سرباز كارآزموده
مرد را استخدام كردند كه دچار بيماري انسداد
سرخرگ شرايين قلب شده بودند .بيماري بعضي از آنها به جنگ
مربوط مي شد ، بعضي مرتبط با زناشويي و خانوادگي و بعضي مربوط به
مشكلات كاري و يا آسيب هاي روحي دوران طفوليتشان
بود. نيمي از اين مردان با با تمرين و ممارست عفو
و گذشت را آموزش ديدند تا به حالت اوليه اشان
بازگردند، اما موثر واقع نشد،زيرا موافق چنين كاري
نبودند،اما نيمي ديگر كه آموزش ديدند مشاهده شد كه
خون بيشتري در قلبشان جريان يافته است .
دقيقا مي توان با فكر كردن
راجع به حل يك مشكل روحي برآن فائق آمد.شارلوت
ون اين ويت ولت روانشناس ،از كالج هوپ واقع در هلند
و ميشيگان در يك بررسي 2001 نفري به نتايج مهمي
دست يافت .اين نتايج حاكي از آن است كه از ميان
دانشجويان مورد بحث 71 نفر زندگي توام
با ريا و همراه با توهين و تحقير، خيانت و افشاي
اسرار به دست افراد فاميل و دوستان داشتند. چنين گفته شده
كه فرض گذشت در مورد مجرمين ،همين موضوع را تاييد مي
كند و تجربه ثابت كرده كه ميزان فشارخونشان دو درصد
كمتر ،زماني به وجود مي آيد كه آنها به لجاجت فكر مي كنند.ويت
ولت مي گويد :ظهور عفو وگذشت مي تواند پادزهر بسيار
قوي براي رفع خشم و غضب باشد ،كه سريعا مانع
بالارفتن فشارخون و عدم افزايش خطر بيماري قلبي
مي شود . سندرالم نيز چنين احساسي داشت . نگراني او در
مورد پدر 82 ساله اش كه رانندگي اش خوب نبود ، رفته
رفته نضج گرفت و حتي همسرش با او سرناسازگاري
گذاشت و با او به خاطر مشكلات زندگي بگو مگو
كرده بود.
لم مي گويد : من به
پدرم گفتم واقعا بايد بيش از اينها حواسشو جمع كنه ، به خاطر
اينكه خطرناكه . اما او از كوره در رفت و عصبانيت
رعشه بر اندامش انداخت و با فرياد گفت : من
تموم عمرم رو رانندگي كردم و هيچ كسي هم نمي
تونه كليد ماشينمو ازم بگيره . سپس او به من گفت
كه ديگر نمي خواهد مرا دوباره ببيند .لم خيلي آشفته
و عصباني شده بود .نتوانست تا هفت ماه با پدرش صحبت
كند.
سرانجام به هر صورت كه بود تصميم
گرفت رابطه اش را با پدرش تصحيح و با او آشتي كند،
زيرا اين مسئله خيلي طولاني شده بود.به همين خاطر لم خود به ديدار او رفت . به پدرم گفتم كه خيلي متاسفم ، به
خاطر حرفهايي كه در مورد رانندگي اش زده بودم و به خاطر
ناراحتي كه براي او پيش آوردم از او عذر مي خواهم . و او را بخاطر
پرخاشگري اش مي بخشم . او نيز مرا در آغوش گرفت و گفت : من حالم
خيلي خوبه ، و خيلي خوشحالم و ممنونم كه باز به همان
دوستي و صميميت گذشته برگشتيم .با اين عمل
مشكل سلامتي اش رو به بهبودي گذاشت و به زودي
برطرف شد و ديگر در مورد رانندگي او مشاجره
نكرديم.
بسياري از ما عليرغم منفعتي
كه عفو و گذشت براي ما دارد حتي نمي خواهيم به
يك خصيصه آن بينديشيم .ويت ولت مي گويد كه اين اشتباه
بزرگي است : تعليق رنج و آلام براي
ماه ها و سال
ها ، بدين معني است كه ما خود را ملزم به
تداوم آن كرده ايم و همين باعث باقي ماندن
خشم و غضب ماست .
كاترين ابراين
با خود همين كار را كرد. او
بعد از اينكه در سال 1992 از شوهرش طلاق گرفت . در پسفيكاي
كاليفرنيا ، سال ها را با كار در يك شركت
سازنده ويدئو و با تنفر از شوهر سابقش سپري
كرد. او ناراحتي و عصباني بود و مي انديشيد كه چطور آينده اش
را از اين فساد و تباهي بوجود آمده بيرون
بكشد.
كاترين مي گويد : ناگهان
تا چشم باز كردم ديدم ، با دختر دوازده ساله ام كه
از شوهر سابقم بود يك خانواده شده ايم و اين
قضيه برايم سخت ناراحت كننده بود،بخاطر اينكه من
شريك زندگي نداشتم تا مشكلات زندگي را با هم درنورديم.
خانم ابراين پنجاه و پنج
ساله مي گويد : من عصبي بودم و تمام وقت نگران
،دائما سردم مي شد و هميشه خسته بودم.
اوبراين بيشتر اوقات از
اينكه مردم او را نگاه مي كردند،آشفته مي شد روزي در ضيافتي فردي
مرا با شخصي آشنا كرد و گفت : اين خانم هم از شوهرش
جدا شده ، از اينكه مي ديدم به من به چشم يك زن
مطلقه با گذشته اي تلخ مي نگرند ، هراسان و مضطرب
مي شدم.
چندي بعد او يك
روز به نوار صحبت لاسكين گوش داد و با خود
انديشيد: مثل روز برايم روشن بود كه تنها كسي كه در اين
ميان به خودش آسيب رسانده خودم بودم .او به
شوهر سابقش گفت كه در راه ترقي است و عميقا
احساس آسودگي مي كند.او مي گويد : اولش برايم سنگين
بود كه اين بار را تحمل كنم ولي بعد كه شروع
كردم ، احساس راحتي بيشتري كردم.
لاسكين مي گويد : حل اين
قبيل مسائل مانند خشم و غضب با جايگزيني يك حس
خوب و مثبت به جاي يك حس بد يا دشمني راحتي و
آرامش بيشتري را در شما بوجود مي آورد ، و در نتيجه
سبب افزايش سلامتي شما مي گردد. وي 17
نفر را از ايرلند شمالي كه به خاطر خشونت ،ارعاب
و تهديد با اقوام نزديكشان قطع رابطه كرده
بودند مورد بررسي قرار داد و دريافت كه آنها چهل
درصد دچار بيماري هاي روحي و رواني و 35 درصد
دچار سردرد و بي خوابي شده اند،لاسكين به مدت
يك هفته به آنها آموخت تا گذشت را تجربه كنند.
جين سي فر روان
درمانگر اهل نيويورك سيتي و نويسنده كتاب بخشيدن و
نبخشيدن مي گويد اگرچه بعضي از تصميم گيري ها
و مصالحه ها ي مردم گاه راه حل صحيحي محسوب
نمي شود.اما در صورتي كه شما نگران موقعيت
كينه توزانه اي نباشيد. آنگاه مي توانيد به آرامش
دست يابيد. هيچ حد معيني براي حل مسئله سنگدلي
وجود ندارد.
درهر صورت اگر شما
خشم خود را فرو بنشانيد، عفو و گذشت توان
بيشتري مي يابد و هنگامي كه قادر به تغيير گذشته نيستيد، مشكلات
را در نورديد و به خرسندي ، سلامتي و تندرستي در آينده
رهنمون شويد. بتي فرگوسن آنچه را كه اكثريت ما
شايد قادر به انجامش نيستيم،انجام داد.او قاتل فرزندش را بخشيد.
پس از اينكه دخترش
دبي در سال 1975 كشته شد ، خانم فرگسن روز به روز
افسرده تر مي شد. هر شب خوابش نمي برد و دارويي مي
نوشيد تا خواب به چشمانش آيد و همين باعث
شده بود تا از چهار بچه ديگرش غافل شود . روزها از
پي روزها مي گذشت و او قاتل بچه اش را دشنام مي داد و
نفرين مي كرد. قاتل به مجازات خود رسيد، اما براي
بتي آسان نبود. حتي هيچ انگيزه روشني براي اين قتل
دهشتناك وجود نداشت . فرگوسن گفت :اين تنفر داشت مرا از
پاي در مي آورد .لحظه اي سردرد راحتش نمي گذاشت .با هر
چيزي سردردش عود مي كرد و سپس تا پشت سرش
ادامه مي يافت . زماني مي رسيد كه سراسر وجودش را درد فرا
مي گرفت . به قدري كه او به زحمت روي پاهايش مي
ايستاد. در سال 1981 به مراسم تدفين خواهرش
رفت . چشمش به عبارتي از كتاب آسماني خورد كه
خداوند مي فرمود كساني را كه گناه مي كنند
و در برابر ما عهد مي شكنند،ببخشيد.همين انگيزه اي
شد براي مطالعه كتابهايي كه در زمينه عفو و
گذشت نوشته شده بود . بعد از اين احساس كرد
كه پاسخ مشكلش را يافته است . او به ديدار قبر دخترش
دبي رفت . عبارتي را كه چنين به روي سنگ قبرش
حك شده بود ،خواند: اينك آنچه كه دنيا بدان نياز
دارد عشق است ،عشق شيرين .اين نوشته در ذهنش
طنين انداز شد . در خاتمه پنج راهي را كه ما را به آرامش
مي رساند را چنين مي توان برشمرد:
1-بر گناه و واقعيت
تمركز كرده بينديشيد.
2-چشمانتان را به روي
واقعيت اطراف نبنديد، و همواره سعي كنيد به
درك آنچه شما را به سوي آن سوق مي دهد ،نايل آييد.
3-حقيقت احساسات خود را بكاويد
و سعي در فردي كردن آن نكنيد،زيرا تنها شما نيستيد
كه آسيب مي بينيد.
4-تنها بر رفتار آزار
دهنده افراد پافشاري نكنيد.
5-به خاطر خودتان ببخشيد
نه به خاطر كسي ديگر( اما پيش از اينها به خاطر خدا ببخشيد
تا بخشش را بياموزيد).
****
منبع : مقاله "هنر عفو و بخشش "- نوشته : ليزا كولييركل ، ترجمه : محمد رضا وزيريان -روزنامه همشهري 30 مهر 1383
|
