|
|
|
سالمندان ،گنجينه ارزشمند تجربيات |
|
|
|
در حالي كه به فكر فرو رفته بود ، در شهر قدم مي زد ،يك سوال همچون فرفره در ذهنش به چرخش درآمده بود و از حركت باز نمي ايستاد .در ميان كوچه پس كوچه هاي شهر در جستجوي چيزي بود و لحظه شماري مي كرد كه بتواند آن را در تورهاي ذهنش به دام بياندازد.كوچه ها را يكي پس از ديگري پشت سر مي گذاشت و در جستجوي كسي بود كه بتواند به سوالش پاسخ دهد.او در جنگ هايش ،رعب و وحشت فراواني در دل دشمنانش انداخته بود و با كمك فرماندهان باتجربه اش بر كشور پهناور ايران حكومت مي كرد و اكنون فرماندهان او نتوانسته بودند تا اين لحظه او را در يافتن راه حلي كه در جستجويش بود ،ياري كنند و در حالي كه بصورت ناشناسي در شهر قدم مي زد به يكباره چشمانش به در باز خانه اي افتاد و در گوشه اي از حياط ، پيرزني سالخورده نشسته بود و مي شد از چشمانش يك زندگي پرفراز و نشيب را حدس زد . در اين هنگام ايستاد و به آرامي به داخل خانه وارد شد .سلام كرد و در كنار آن پيرزن نشست و با او شروع به صحبت كرد .لحظه اي به خود آمد و سوال خويش را در ذهن خود مرور كرد و در اين لحظه پيرزن را مورد خطاب قرار داد و پرسيد: اي مادر ، اگر تو به جاي نادر بودي و مي خواستي با دشمن خود در سرزمين صعب العبوري بجنگي ،در حالي كه تعداد لشكريانت معدود و آذوقه كمي هم داشتي چه تصميمي مي گرفتي ؟ پيرزن با صدايي آرام شروع به صحبت كرد و گفت : اي فرزند ، من اگر به جاي نادر بودم ،تصميم مي گرفتم به هنگام تاريكي شب كه تنها سياهي به چشم مي آيد به سوي شهرهاي دشمن حمله كنم و در هنگام نزديك شدن به شهرها ، دستور مي دادم بزي را به طناب بسته و به دست هر يك از سربازانم بدهند، و آنگاه بر شاخ هر بزي شمعي مي بستم و به دست هر سرباز نيز شمعي مي دادم و در اين هنگام تعداد لشكريانم به دو برابر مي رسيد و با اين حيله ،وحشت را در دل دشمن مي انداختم و هنگامي كه حريف روحيه خود را از دست بدهد ،آماده پذيرش شكست مي شود . در اين هنگام ،جرقه اي در ذهن نادر زده شد و به يكباره برخاست و در حالي كه گويي گمشده اش را يافته است رو به پيرزن كرد و گفت : احسنت بر تو پيرزن ، كه فكر تو از فرماندهان من برتر بود . مي گويند نادر با استفاده از اين پيشنهاد موفق شد بر يكي از دشمنانش غلبه كند. در اينجا نمي خواهيم بحث كنيم كه آيا اين داستان تاريخي يك واقعيت بوده و يا داستاني خيالي كه از دوران حكومت نادر بر جاي مانده است ، بلكه مي خواهيم به يك نكته مهم كه در درون اين داستان تاريخي ، نهفته شده است ،پي ببريم و آن وجود تجربيات ارزشمند در ذهن انسان هاي سالمند است كه همچون گوهرهاي پنهان شده در دل خاك در انتظار كشف شدن بسر مي برند. هنگامي كه در يك پارك قدم مي زنيد و دهها فرد سالخورده بالاي 60 سال را مشاهده مي كنيد كه در كنار يكديگر نشسته و به گفتگو مشغولند ،شايد تصور كنيد آنان بازنشسته اند و ديگر قادر به انجام كاري نيستند و در حال گذران مابقي عمر خويش مي باشند ، حال آنكه تنها در ذهن بيست نفر از آنان ،1200 سال تجربه پنهان شده است .تجربيات گرانقدري كه در ميان سبزه ها و گلهاي پارك به حال خود رها شده اند و جوانان و نوجوانان بدون توجه به اين گنجينه ارزشمند از كنار آنها عبور مي كنند و مي روند تا دوباره تجربيات زندگي را بيازمايند و همان مسيري را كه اين سالخوردگان رفته اند ،بار ديگر بپيمايند. كارلايل مي گويد : تجربه بهترين درس زندگي است ،ولي افسوس كه براي آن بهاي گراني بايد پرداخت . به همين خاطر بهره گيري از تجربيات سالمندان ضرورت بيشتري مي يابد ، زيرا بهاي سنگين بدست آوردن بعضي تجربيات چنان است كه ممكن است زندگي انسان را به خطر اندازد. كارل گوستاويونگ از نظريه پردازان علم روانشناسي معتقد بود « تكامل شخصيت بين سنين 35 تا 50 سالگي رخ مي دهد و با گذر از سنين چهل سالگي شخصيت انسان دگرگون مي شود .» انسان زماني كه پله هاي نردبان عمر را طي مي كند كم كم به انتهاي نردبان مي رسد و از آنجا بار ديگر به زندگي خود نگاه مي كند و در اين مرحله او قادر است با تجربيات گرانقدر خود ،چيزهايي را ببيند كه قبلا در دوران جواني قادر به مشاهده آنها نبوده است .او كم كم از آرزو هاي بزرگ دست مي كشد و به سوي گذشته خود نگاه مي كند و علاقمند است تا تجربيات خويش را به ديگران منتقل كند تا از اين طريق به زندگي ديگران كمك كرده و با كوله باري ارزشمندتر به دنياي ديگر سفر كند. كشور ما يك جامعه جوان محسوب مي شود و جمع كثيري از مردم اين سرزمين را نوجوانان و جوانان تشكيل مي دهند و به گفته جامعه شناسان ، چنين جوامعي مستعد تحول و دگرگوني مي باشند زيرا گهگاه احساسات پرشور جوانان ممكن است جريان عظيمي از آنان را به حركت درآورده و تحولاتي را به دنبال داشته باشد. اگر جوانان از تجربيات و علم و دانش كافي برخوردار باشند ،اين تحولات سمت و سويي مثبت به خود مي گيرد و مي تواند به جاي تخريب ،سبب سازندگي شود. اما در جوامعي كه جمعيت سالمندان در آنها زياد مي باشد و به عنوان جامعه پير محسوب مي شوند، احساسات پرشور اجتماعي كمتر جاري مي شود ،زيرا سالمندان براي قدم گذاشتن در هر راهي ،دورانديشي بيشتري انجام داده و با بهره گيري از تجربيات گذشته خود ، تصميمات شتابزده نمي گيرند و قدم هاي آهسته تري برمي دارند و چون با آرزوهاي دوران جواني وداع گفته اند ، ديگر شتابي براي تند حركت كردن ندارند.لذا فراهم نمودن شرايط براي برقراري ارتباط ميان سالمندان از يكطرف و جوانان و نوجوانان از طرف ديگر اهميت بيشتري مي يابد . .سيد جمال الدين اسدآبادي مي گويد « اگر دانش در بين جوانان است ، تجربيات در بين پيران است » . اين تبادل نظر مي تواند زمينه ساز انتقال تجربيات ارزشمند به نسل جديد شده و جوانان را در دستيابي به زندگي بهتر رهنما باشد. رشد تحولات علمي و تكنولوژي در جهان سبب شده است كه جوانان محسور اين پيشرفت ها شده و ديگر توجه يي به گذشتگان نكنند و بدين وسيله تجربيات قديمي ها نيز مورد بي مهري واقع شود و صحبت هاي آنان نيز كهنه تلقي گردد ، و اين بي توجه يي سبب مي شود كه ناخودآگاه مهر سكوت بر لبان سالمندان نقش بسته و بترسند از اينكه تجربياتشان كوچك شمرده شده و افكارشان مورد بي اعتنايي واقع شود و لذا بيشتر به سراغ هم صحبتي مي گردند كه آنان را درك كند.به همين خاطر است كه مي بينيم ،جمع سالخوردگان ،محفلي است كه هميشه پايدار است و آنان از خاطرات شيرين خود سخن مي گويند و با آن آرامش مي يابند .زمان حال بر ستونهاي زمان گذشته بر پا شده است و در دنياي ما تجربياتي به دست مي آيد كه در بسياري از موارد تكرار پذيرند و اگر آنها به فراموشي سپرده شوند بار ديگر به سراغ انسان مي آيند و بار ديگر جواني كه به سالخوردگي مي رسد در حسرت خواهد بود كه روزي جواني به سراغ او آيد تا او از تجربيات خويش برايش بگويد تا او انرژي خود را در انجام كارهاي بيهوده به هدر ندهد. به منظور بهره برداري از تجربيات سالمندان توجه به نكات زير مي تواند تا حدي سودمند واقع شود : 1-آموزش احترام به سالمندان در تمامي دوره هاي آموزشي از پيش دبستاني گرفته تا تحصيلات عالي .هنگامي كه رابطه محترمانه اي ميان نسل جديد و قديم برقرار مي شود ، فرد سالخورده در خود احساس احترام و ارزشمندي مي كند و همين امر سبب مي شود كه به اندوخته هاي گرانبهاي خود افتخار كند و ترسي از گفتن تجربيات خود براي نسل جديد نداشته باشد .لذا رودخانه انتقال تجربيات سالخوردگان به سوي نوجوانان و جوانان جاري مي شود . 2- ما نيز روزي به دوران سالمندي خواهيم رسيد و همچون آنان به زندگي نگاه خواهيم كرد،لذا با همنشيني و نفوذ در دنياي آنان مي توانيم تا حدي به آينده خويش نگاه كنيم و لذا به هدف هاي زندگي خود در زمان حال بار ديگر بيانديشيم و راه درست تري را براي رسيدن به يك زندگي سعادتمند انتخاب كنيم 3-آموزش سالمندان جهت انتقال تجربياتشان به جامعه مي تواند كاري ارزشمند محسوب شود.آنان بايد آموزش ببينند كه چگونه تجربيات خود را به صورت طبقه بندي شده و قابل استفاده براي جوانان ارائه نمايند .پديد آمدن سازمان هاي غير دولتي كه در آن سالخوردگان حضور يافته و با مشاركت كردن ،تجربيات خود را ثبت نموده و بصورت كتاب ،مقاله ،سخنراني و كلاس هاي آموزشي ارائه نمايند مي تواند كاري سودمند براي جامعه باشد. 4- سالمندان تمايل زيادي براي گفتگو دارند و اين راز خلقت است كه در بين كساني كه تجربه زندگي كردن را كسب كرده اند رغبت به گفتگو را پديد آورده است تا از اين طريق بتوانند اندوخته هاي خويش را به ديگران منتقل كنند و اين فرصت خوبي براي جوانان است .آنها مي توانند سوالاتي را كه در ذهن خود دارند ، يادداشت كرده و هنگامي كه به هر سالمندي مي رسند از آنها سوال كنند.براي مثال تصميم بگيرند در خصوص انتخاب « دوست خوب » از سالمندان كسب تجربه كنند. نوجوانان مي توانند دفترچه اي را تهيه كنند و نظرات سالمندان را ثبت كنند و آنگاه درباره آنها بيانديشند و با متخصصان مشورت كنند و در نهايت نكات ارزشمند آنان را در زندگي بكار گيرند. 5-دوران سالمندي ، دوره اي شگفت انگيز است .در اين مرحله انسان تمايل دارد به اعماق وجود خود سفر كند، او با ديد ديگري به دنيا مي نگرد و كم كم از آرزوهاي بزرگ دست مي كشد و به سوي ارزش هاي اخلاقي حركت مي كند،زيرا با ورود به اين دنيا او بايد به سوالات فراواني كه در ذهنش ايجاد مي شود پاسخ گويد و به همين خاطر است كه روانپزشكان ورود به دهه چهل و پنجاه زندگي را ايجاد يك دگرگوني در شخصيت انسان بيان مي كنند.لذا همنشيني با آنان مي تواند در وجود انسان زمينه ساز توجه به انسانيت باشد .انسان با ورود به سنين پاياني عمر خود ،گويي چراغي را بر مي دارد و در گذشته هاي خود به جستجو براي يافتن اعمال نيك خويش مي پردازد و با يافتن آنها دچار شادماني و آرامش مي شود. 6-يكي از فوايد برقراري ارتباط مستمر با سالمندان ،كمك به حفظ سلامت جسمي و رواني آنان است .زيرا هنگامي كه سالمندي درمي يابد مورد توجه قرار گرفته و تجربيات او ارزشمند محسوب مي شود ،انگيزه بيشتري براي زندگي كردن و خدمت كردن بدست مي آورد و سبب مي شود او بزودي زمين گير نشده و فعالانه در عرصه اجتماع حضور يافته و سبب تسريع در رشد جامعه شود . 7-روانشناسان دانشگاه كاليفرنيا و دانشگاه استنفورد دريافته اند كه افراد مسن در مقايسه با افراد جوان تر ، خاطرات منفي را كمتر به ياد مي آورند.افراد مسن بيشتر علاقمند به ياد آوري خاطرات مثبت هستند لذا نزديكي ميان سالمندان و قشر جوان سبب مي شود نگاه خوش بينانه در بين جوانان رشد يابد و آنان براي زندگي كردن انگيزش بيشتري كسب نمايند. سرانجام خزان عمر فرا خواهد رسيد و ما نظاره گر جدا شدن برگ هاي رنگارنگ زندگي خود خواهيم بود و به بهاي زندگي و لحظه هاي از دست رفته ، خواهم انديشيد كه براستي چگونه گذشت ؟ **** منبع : مقاله " سالمندان ،گنجينه ارزشمند تجربيات "- نويسنده : حميد ميرزاآقايي - منتشر كننده : سايت فكر نو -شهريور 1383 - www.fekreno.org
|
|
|
|
|
|
|
| برای اطلاع از به روز شدن سايت فکرنو ، ابتدا نام و سپس پست الکترونيکی خود را وارد نماييد. |
|
جستجو در سايت فکر نو |
|
|
|
خلاقیت-نوآوری -کارآفرینی-خلاقیت-نوآوری -کارآفرینی-خلاقیت-نوآوری -کارآفرینی-خلاقیت-نوآوری -کارآفرینی-خلاقیت-نوآوری -کارآفرینی-خلاقیت-نوآوری -کارآفرینی-خلاقیت-نوآوری -کارآفرینی
|
|
|
|
|
|
سایت فکرنو-سایت خلاقیت ،نوآوری و کارآفرینی
خلاقیت-نوآوری -کارآفرینی
