|
آرام‌آرام قدم بزنيد و به پنجره طبيعت
نزديك شويد و آن را باز كنيد. روبروي شما منظره زيبايي پديدار مي‌شود .
جويباري
كه از دور دست روان است و به آرامي پهنه طبيعت را مي‌پيمايد و درختان
سرسبزي كه در دوطرف اين جويبار چون نگهبانان راست قامت از آن محافظت مي‌كنند
و پرندگاني كه در آسمان پرواز مي‌كنند. آسمان آبي به مكاني براي بلندپروازي
آنان تبديل شده است و در دوردست كوههاي بزرگي كه چنان آرام به نظر مي‌رسند
كه گويي در خوابي عميق بسر مي‌برند و نسيم ملايمي كه شاخه‌هاي درختان را
به آرامي تكان مي‌دهد.
در پهنه اين طبيعت زيبا، انسان مي‌خواهد از زمان عقب بماند و ضربان قلب
تمايل دارد كه از عقربه‌هاي ثانيه
شمار كندتر حركت كند و در اين محيط، آدمي
انتظار دارد تا انساني ديگر را بيابد و با او هم‌صحبت شود تا درباره احساسات
خوب خود صحبت كند. با وجود آنكه نمي‌خواهيم اين پنجره را ببنديم، اما
مجبوريم از آن فاصله بگيريم و به سوي پنجره ديگري رهسپار شويم و آن را
بگشاييم. در اينجا تا چشم كار مي‌كند،
ساختمانهاي كوچك و بزرگ ديده مي‌شوند، گويي اين پنجره به سوي درياي
ساختمانها گشوده شده است و امواجي از بتونها سر برآورده‌اند و خيابانها مملو از
اتومبيل‌هايي كه با سرعت در حال سبقت گرفتن از يكديگر هستند و عابريني كه
شتابان به هر سو در حال حركتند و لحظه‌يي فرصت براي كند حركت كردن ندارند و
آسماني كه آكنده از دود و غبار و پرندگاني آهني كه هر از چندگاهي ظاهر مي‌شوند
و بسرعت ناپديد مي‌شوند و فرصتي براي گشت‌زني در آسمان ندارند و درختاني كه
برگهاي آنها به سياهي گراييده و با افسردگي و تنه‌يي افتاده به تردد درون
شهر مي‌نگرند. در اينجا انسانها علاقه‌مندند از زمان پيشي بگيرند و سرعت ضربان
قلب مي‌خواهد از سرعت عقربه ثانيه
شمار سبقت بگيرد و كسي تمايلي براي داشتن
يك هم‌صحبت ندارد زيرا مي‌خواهد از اين طريق وقت را از دست ندهد.انسانها در
محيط شهر اگر چه نيازمند
مشاركت و تشريك مساعي بيشتر هستند ولي متاسفانه در شرايطي قرار دارند كه
كمتر مي‌توانند با يكديگر ارتباط نزديكتر داشته باشند. سرعت بالاي زندگي،
انسانهاي كم‌حوصله و خسته، ساكنان شهر با فرهنگ‌هاي مختلف ، فقرآموزش و ديگر
عوامل دست به دست هم مي‌دهند تا انسانها را در برقراري ارتباط صميمانه و
نزديكتر با يكديگر با مشكل روبرو سازند و در اين محيط تا حدي پيچيده، اگر
انسانها نتوانند بخوبي ارتباط برقرار كرده و در تصميمات خويش از خرد جمعي
بهره ببرند، در آينده با معضلات فراواني روبرو خواهند شد. در اين مقاله توضيح
داده مي‌شود كه افراد چگونه با تشكيل يك گروه «نگارش فكر» در محيط كار يا
محل زندگي با يكديگر ارتباط برقرار كرده و به تصميم‌گيري جمعي بپردازند و
بتوانند با توجه به كمبود وقت به بهترين راه‌حل‌ها براي برطرف كردن مشكلات
دست يابند. شما مي‌توانيد اين گروه را در محيط اداره و يا در يك مجتمع
مسكوني كه در آن زندگي مي‌كنيد، تشكيل داده و بدين طريق تلاش كنيد مشكلات
را از سر راه خود برداريد.
1-براي مثال فرض كنيد مي‌خواهيد گروه «نگارش فكر» را در محيط زندگي خويش
تشكيل دهيد. در ابتدابايد از ميان واحدهاي مستقر در مجتمع مسكوني،
افراد علاقه‌مند را شناسايي كرده و آنان را به عنوان اعضاي گروه انتخاب كرد.
هر واحد مسكوني بايد يك نفر را به عنوان عضو گروه معرفي كند و او بايد به
مكاتبات پاسخ دهد. از ميان اعضاي گروه «نگارش فكر» يك نفر فرد فعال و علاقه‌مند
به عنوان هماهنگ‌كننده كه مورد پذيرش جمع است بايد انتخاب شود تا با كمك
همگان علاوه بر شناسايي مشكلات، به جمع‌بندي آنها پرداخته و با بهره‌گيري
از مشاركت جمعي در راه برطرف كردن مشكلات اقدام كنيد.
2-در اين روش در بعضي
موارد خاص ممكن است نياز به برگزاري جلسات باشد و بيشتر از طريق مكاتبه
تبادل نظر مي‌شود.
3-در ابتدا هماهنگ كننده گروه بايد يك فرم شناسايي مشكلات را طراحي كند. در
اين فرم ستونهاي خالي طراحي مي‌شود كه در آن نمايندگان واحدهاي مسكوني
بايد مشكلات را ارايه كنند. فرم‌ها بايد در بين اعضاي گروه توزيع شود و پس
از دو روز به هماهنگ‌كننده برگردانده شوند. براي مثال فرض كنيد عناوين
مشكلات به شرح زير هستند:
مشكل سر و صداي ساختمان
مشكل امنيت ساختمان
مشكلات مربوط به ايمني ساختمان
مشكلات مربوط به روشنايي ساختمان
خرابي بالابر
كمي فشار آب در طبقات بالا
خرابي شيرهاي آب محوطه ساختمان
4 -هنگامي كه مشكلات شناسايي شدند، فرم جديدي طراحي مي‌شود كه در آن كليه
مشكلات موجود در واحدهاي مسكوني توسط ساكنين اولويت‌بندي مي‌شوند. در فرم
جديد دو ستون در نظر گرفته مي‌شود در يك ستون مشكلات نوشته مي‌شود و در ستون
ديگر امتيازات ارايه مي‌شود. در روبروي هر مشكل يك امتياز داده مي‌شود كه
بايد بر طبق شرايط ذيل امتيازات ارايه شود:
مشكل بسيار مهم است 4 امتياز
- مشكل مهم است 3 امتياز
- مشكل تا حدي مهم
است 2 امتياز
و مشكل اهميت كمي دارد 1 امتياز
اعضاي گروه بايد پس از
صحبت با ساكنين واحدهاي خود روبروي هر مشكل برحسب ميزان اهميتي كه دارد
امتياز بدهند. براي مثال اگر آن مشكل واقعا اعضاي آن واحد مسكوني را آزار
مي‌دهد روبروي آن عدد چهار را بنويسند و اگر اهميت كمي دارد عدد يك بگذارند.
4 -فرم‌ها بايد به هماهنگ‌كننده گروه برگردانده شوند و او امتيازات ارايه شده
براي هر مشكل را جمع زده و در يك فرم ديگر آنها را برحسب ميزان امتيازات
اولويت‌بندي كند. مشكلي كه از طرف همه ساكنين بيشترين امتياز را آورده است
به عنوان اولويت اول و مشكلي كه كمترين امتياز را آورده است به عنوان
پايين‌ترين اولويت انتخاب مي‌شود و حالا بايد مشكلات را برحسب اهميت از طريق
همفكري با اعضاي گروه به بحث گذاشته و نسبت به برطرف كردن آنها اقدام
كرد.
5 -هماهنگ‌كننده،فرم جديدي را به نام فرم «راه‌حل مشكلات» طراحي كرده و در
بالاي فرم نام مشكلي را كه بالاترين امتياز را آورده است، ذكر مي‌كند و در
زير آن ستونهاي خالي وجود دارد كه مخصوص ارايه راه‌حل‌ها توسط اعضاي گروه
است.
براي مثال فرض كنيد مهمترين مشكل سروصداي فراوان در داخل مجتمع مسكوني
باشد كه همه را آزار مي‌دهد و همه بايد راهحلهاي لازم براي برطرف كردن اين
مشكل را ارايه كنند.
6 -فرم «راه‌حل مشكلات» در بين اعضاي گروه توزيع مي‌شود و آنها دو روز فرصت
خواهند داشت تا راهحلهاي پيشنهادي خود را ارايه كنند.
7 -پس از دريافت فرم‌هاي «راه‌حل مشكلات»، ممكن است موارد زير بيان شده
باشد:
الف -زمان‌بندي بازي كودكان
ب -كاهش صداي وسايل صوتي و تصويري در ساعاتي از شبانه‌روز.
ج -رعايت سروصدا در هنگام رفت و آمد در ساختمان
د -نصب اطلاعيه‌هاي آگاهي دهنده
هـ -بهره‌گيري از مشاركت كودكان و نوجوانان و آموزش آنان
8 -هماهنگ‌كننده گروه پس از اينكه راهحلهاي پيشنهادي را دريافت كرد، بايد
فرم جديدي را به نام «اقدامات اجرايي پيشنهادي» تهيه كند. در اين فرم
مجموع راهحلهاي ارايه شده در خصوص مهمترين مشكل ارايه مي‌شود و سپس از
اعضا و اهالي مجتمع درخواست مي‌شود كه اقدامات اجرايي پيشنهادي خود را براي
برطرف كردن مشكل ارايه كنند.
در اينجا ارايه افكار نو و خلاقيت، نقش مهمي دارد و سيستم امتيازدهي به
پيشنهادها مي‌تواند اجرا شود. گروه نگارش فكر مي‌تواند افرادي را كه افكار نو
ارايه مي‌كنند مورد تشويق قرار دهد. مي‌توان پيشنهادهاي افراد را به نام آنان
ثبت كرد و در بين اعضاي گروه به چرخش درآورد، اعضاي گروه با توجه به
تازگي و ارزشمندي پيشنهادها مي‌توانند طبق شرايط زير به پيشنهادها امتياز دهند:
پيشنهاد بسيار ارزشمند 4 امتياز
پيشنهاد خوب
3 امتياز
پيشنهاد متوسط
2 امتياز
پيشنهاد ضعيف
1 امتياز.
هماهنگ‌كننده گروه در نهايت كساني كه بالاترين امتياز را كسب كرده‌اند به
اهالي مجتمع معرفي خواهند كرد و در اينجا مي‌توان توسط اهالي مجتمع مقرراتي
وضع كرد كه افراد به صورت مادي يا غير مادي مورد تشويق قرار گيرند. البته
لازم است در حوزه امتيازدادن به افراد و معرفي آنان به نكات زير توجه شد.
اگر امتيازدهي سبب شود كه افراد با گرفتن امتياز احساس تكبر كنند و روح نخبه‌گرايي
توسعه يابد بهتر است كه از انجام امتيازدهي خودداري شود. اما اگر امتيازدهي
سبب شود كه هركسي كه بيشتر زحمت مي‌كشد بيشتر مورد تشويق قرار گيرد و ديگران
به واسطه اين اقدام فعاليت‌هاي ارزشمند انجام دهند،امتياز دادن به ديگران
ثمربخش خواهد بود.
البته اين خود مي‌طلبد،شرايط فرهنگي گروه براي امتيازدهي مهيا شود. اصولا
انسانها براي رسيدن به اهداف خود در زندگي مجبورند در جامعه به يكديگر كمك
كنند و هر كسي بايد تلاش كند تا زمينه‌هاي مناسب براي موفقيت ديگران را
هموارتر سازد و اگر اين تلاش صادقانه صورت پذيرد،ديگر نيازي به فرصت‌طلبي
نيست. اعضاي يك جامعه‌گويي انسان‌هايي هستند كه از يك مسير پرتگاهي در حال
عبور هستند و دست‌هاي آنان با زنجير به يكديگر بسته شده است. افتادن يكي از
آنان به درون پرتگاه ،گويي ديگري را نيز با خود به اعماق دره مي‌برد.
اگرچه آناني كه در دوردست هستند تنها صداي فرياد كساني را كه به ته دره
سقوط مي‌كنند مي‌شنوند، اما اين موج سقوط به آنان نيز خواهد رسيد،لذا زندگي
اجتماعي نيازمند كمك به رشد يكديگر است و اصولا كسي كه رشد مي‌كند، ديگران
را نيز با خود به جلو خواهدبرد و لذا اگر كساني كه در گروه به واسطه تلاش
بيشتر ،بالاترين امتياز را كسب مي‌كنند و به عنوان افرادي شناخته مي‌شوند كه
زمينه رشد ديگران را به وجود مي‌آورند، امتيازدهي بسيار اثربخش و خوب
خواهدبود.
9-هنگامي كه تمامي پيشنهادات عملي دريافت شد،در اين رابطه هماهنگ‌كننده
برپايه پيشنهادات ارايه شده،دستورالعمل‌هاي اجرايي را تهيه كرده و جهت راي‌گيري
به اعضاي گروه «نگارش فكر» ارايه مي كند تا آنان پس از مطالعه و ارايه
نظرات و انجام اصلاحات مورد نياز زمينه را براي عملي كردن آنها فراهم كنند.
لازم به ذكر است كه راي اكثريت براي تصويب اقدامات عملي بايد مورد قبول
همگان باشد. در اين رابطه مي‌توان در دستورالعمل‌ها نكات تشويقي و تنبيهي را
نيز مد نظر قرار دارد،كه زمينه را براي اجراي دقيق‌تر نكات دستورالعمل‌ها مهيا
مي‌سازد.
پس از گذشت مدت زماني از اجراي اقدامات عملي مي‌توان با جمع‌آوري نظرات
اعضا اقدام لازم را در خصوص برطرف كردن نقاط ضعف اقدامات انجام شده به
عمل آورد.
10 -لازم به ذكر است ،گاهي در مرحله ارايه پيشنهادها عملي ،ممكن است اعضاي
گروه «نگارش فكر» چيزي به ذهنشان نرسد،لذا در اينجا مي‌توان موضوعاتي را كه
نيازمند بررسي بيشتر است مشخص كرد و از آموزش بهره‌مند شد و مي‌توان با بهره‌گيري
از نظرات كارشناسان، مطالعه كتابها و مقالات،حضور در كنفرانس‌ها و نظير اينها
به اطلاعات خويش افزود و مي‌توان اين وظايف را در بين اعضاي گروه تقسيم
كرد وآنها هر از چند گاهي نتايج دستاوردهاي خويش را در اختيار همگان قرار دهند
و حتي مي‌توان نوجوانان و جوانان را در اين خصوص مشاركت داد. آنان علاوه
بر كسب اعتماد به نفس بيشتر قادر خواهندشد به پديد آوردن يك زندگي بهتر كمك
كنند و تجربيات ارزشمندي براي زندگي خويش كسب كنند.
گفتني است كه گروه «نگارش فكر» در ابتدا ممكن است براي اجراي اقدامات
گفته شده با مشكل روبرو شود اما با استمرار اقدامات مذكور،مهارت‌هاي گفته شده
توسط همگان فراگرفته خواهدشد و با به ثمررسيدن نتايج اقدامات،علاقه‌مندي به
تداوم آن ادامه خواهد يافت و تنها با رد و بدل شدن انديشه‌ها،مي‌توان از عقل
جمعي بهره برد و به توافقات اصولي دست يافت و از ميزان تنش‌ها و مشكلات
كاست . هر از چندگاهي نيز اعضاي گروه مي‌توانند مسووليت هماهنگ‌كنندگي را به
نوبت قبول كنند تا اين وظيفه نيز بر دوش يك نفر سنگيني نكند.اگرچه كسي كه
در نقش هماهنگ‌كننده قرار مي‌گيرد به كانون دستيابي به نتايج ارزشمند مبدل
مي‌شود،اما با اين وجود، اين تغيير مسووليت خود سبب رشد مسووليت‌پذيري در
بين همگان خواهدشد . امروزه زندگي جمعي جزيي جدايي‌ناپذير از جامعه ماست و
ما بايد عادت كنيم انديشه‌هاي خويش را براي يك زندگي بهتر براي يكديگر
بنويسيم. اين اقدام مي تواند در بهبود زندگي و پيشگيري از ناهنجاريهاي
اجتماعي بسيار موثر و كارگشا باشد و زمينه‌ساز گسترش خلاقيت جمعي باشد پس
هميشه به خاطر داشته باش: «انديشه‌ات را برايم بنويس.»
****
منبع : :مقاله " گسترش
خلاقيت جمعي" -نويسنده : حميد ميرزاآقايي
-روزنامه اعتماد 9 آذر 1382
|
